Биология ғылымдарының докторы,  ветеринария ғылымдарының кандидаты,  ҚР БҒМ биология доценты,  «Аңшылықтану және балық шаруашылығы»  кафедрасы - 8112 кабинет,  E-mail: biolog.55@mail.ru Тел.: +7701 106 1155

Білімі: 
Шәкәрім атындағы Семей мемлекеттік университеті – менеджмент (2004), 
ҚР БҒМ ФЖ FZИ – физиологиядан докторантура (2000), 
Ветеринарлы медицина мен биотехнология Москеу мемлекеттік академиясы – физиологиядан аспирантура (1989), 
Семей малдәрігерлік институты – ветеринария (1980).

Ғылыми дәрежесі: 
Биология ғылымдарының докторы «03.00.13 – Адам және жануарлар физиологиясы» (2001 ж), Биология доценты – 03.00.00 (1998 ж), Ветеринария ғылымдардың кандидаты «03.00.13 - Физиология человека и животных» (1989 ж).

Ғылыми жетістіктерінің бағыты: Жануарлар биологиясы. Ғылыми зерттеу әдістемелік. Ағзаның төмен температураға және әртүрлі радиация деңгейіне бейімделуі. Тыныс алу, газ алмасу, жүрек қызметі, симпатоадренальды жүйе, қан, бұлшықет ұлпасындағы оттегінің кернеуі, жануарлардың сыртқы факторларға бейімделуі физиологиясы, термореттелу, акклиматизация. 
Табысты 33 биологиядан магистрлердің ғылыми жетекшісі: «7M05101 - Биология» и БББ «7M08304 - Табиғи биоресурсарынок тиімді пайдалану». 

Жобаларының ғылыми жетекшісі: 2018-2020 ж.ж. Қазақстан Республикасы Білім және ғылым министрлігі «Қант қызылшасын сақтау кезінде биологиялық дезинфекциялау» және Қазақстан Республикасы Ауыл шаруашылығы министрлігі «Лактозасыз сүт қышқылы өнімдерін алу технологиясы».
Ғылыми қызметін Шәкәрім атындағы мемлекеттік университетінде (Зооветинститут), кейін Мәскеуде (MGUBiVM), Францияда (Academie de Paris) бастады. А.А. Ежевский атындағы Иркутск мемлекеттік аграрлық университеті және Қ.И. Скрябин атындағы Қырғыз ұлттық аграрлық университеттермен ғылыми-педагогикалық жұмыс жоспарларған және басылымдар мен ғылыми тағылымдамалар мәселелері бойынша жұмыс атқарылады. 

Ембек тәжірибесі: 
2021 – қазіргі уақытқа дейін – С.Сейфуллина ат. Қазақ агротехникалық зерттеу университетінің «Аңшылық және балық шаруашылығы» кафедрасының доценті. 
2020-2021 – «Асыл түлік» Республикалық асыл тұқымды мал шаруашылығы орталығы» АҚ «Криоконсервация және трансплантация технологиясы» зертханасының меңгерушісі.
2019-2020 – МЖӘ ҚазҰҒЗИ АФ микробиология және биотехнология зертханасының меңгерушісі.
2014-2020 жж – Қазақ гуманитарлық-заң инновациялық университетінің биология кафедрасының профессоры.
2003-2013 – Шәкәрім атындағы Семей мемлекеттік университетінің биология кафедрасының меңгерушісі (мамандықтар: аңшылық және аң шаруашылығы, биология). 
1980-2003 – Семей қаласының физиология және морфология кафедрасының әр жылдарда: профессор, доцент, ассистент, аға лаборанты.
1974-1975 жж - Семей аяқ киім фабрикасы комсомол комитетінің хатшысы
Қосымша еңбектері: Семей мемлекеттік педагогикалық институты және Семей мемлекеттік медициналық академиясы: биология кафедрасының профессоры, КазГЮИУ-дегі қызметі.

Академиялық емес еңбек тәжрибесі: «Арман» балабақшада ғылыми жетекші, Аяк киім фабрикасында және СПКСО цехта комсомол комитетінің хатшысы, МРАСХП редакторы, «Жанасемейский» совхозінда бас ветеринария маманы болды.

Оқыту пәндері: Жануарлар биологиясы, Ғылыми зерттеу әдістері, Жабайы жануарларды өсіру, Ғылыми методология, Аңшылықтанудағы экспедициялық далалық зерттеулер, Жануарлар әлемінің мониторингі және өсімін молайту, Адам және жануарлар физиологиясы, Жануарлар физиологиясы, Биотехнологиядағы объекттер, Жасөспірімдер физиологиясы және мектеп гигиенасы әдістемелік жұмыспен толық қамтылу.

Білімін жетілдіруі: 
2023 ж. - Актуальные вопросы образования - Иркутский государственный аграрный университет им АА.. Ежевского
2023 ж. – Independent agency for accreditation and rating - VII Central Asian International Forum on Quality Assurance in Education: "Sustainable Future" education – quality and competitiveness: historical perspective, realities and priorities"
2022 ж. General English - Zhetysu university named of I. Zhansugurov
2022 ж. Охотоведение и звероводство - Учебный Центр “Global Professional Development”
2022 ж. Балық шаруашылығы - Учебный Центр “Global Professional Development”
2020 ж. ТОО "Білімпаз" - Безопасность и охрана труда

Марапаттаулары: Экология министрінің «Қазақстан Республикасының Тәуелсіздігі күні» сертификаты – 2023 ж., «Аграрлық ғылым саласын дамыту» ұлттық ғылыми-білім беру орталығының сертификаты – 2021 ж., «Шәкәрім» СМУ медалі, NCGSOT Алғыс хаты мен Құрмет грамотасы, Құрмет грамотасы Шәкәрім атындағы СМУ номинацияларының иегері, қала және облыс әкімдерінің алғыс хаттары «Ғалым 2001» және «Ғылым патшайымы 2002» ММ, жастарды тәрбиелеу мен оқытуға белсене қатысқаны үшін Шығыс Қазақстан облысы облыстық білім басқармасының грамоталары, сыйлықтар және мақтау қағаздары - 20-дан астам ынталандыру, Мемлекеттік сыйлықтың иегері. Қазақстан Республикасы Білім және ғылым министрлігінің 2006 жылғы «Қазақстан Республикасы ЖОО үздік оқытушысы» Мемлекеттік жеке гранты.
Қызмет көрсету саласындағы қызметтері – білім беру қызметтері: мектеп, балабақша, биология бойынша кеңес беру қызметі, биологиялық кәсіпорындарды ғылыми негіздеу.

Авторлық оқу құралдар: Организмнің физиологиялық механизмдері. - ISBN 978-601-7816-58-2. - Учебное пособие. - Алматы: Издательство «Эверо», 2019. - 136 б.
Физиология сердца, дыхания и адаптация организма. - ISBN 978-601-240-809-6. - Монография. - Алматы: Издательство «Эверо», 2019. - 144 б.
Управление  инновационным процессом: Опыт ТОО «Yu Kids Island» Детский сад «Zhuldiz-Ardak» Учебное пособие для ДОУ. – Алматы: Изд-во «Эверо», 2017. – 433 б.
Адам және жануарлар физиологиясының практикумы. - Учебное пособие. – Алматы: Эверо, 2015. – 127 б.
Тыныс алу, жүрек және беймделу физиологиясы. - Учебное пособие. – Алматы: Эверо, 2015. – 140 б.
Организмнің физиологиялық механизмдері. - Учебное пособие. – Алматы: Эверо, 2015
Физиология сердца, дыхания и адаптация организма. -  Монография. – Алматы: Эверо, 2015. – 156 б.
Физиологические механизмы адаптации организма. - Монография. – Алматы: Эверо, 2015 – 168 б.
 

Монографии и Учебные пособия 
доктора биологических наук, профессора
Арыновой Райхан Ахметовны 

Ғылыми жарияланымдары: 2020-2023 ж.ж. (соңғы 5 жылдағы маңызды 39, жалпы – 320 жарияламдар). Сілттеме: 
https://docs.google.com/document/d/1RhtFZpCbtAgeuSQVBoLaXmanxZIUrQ_z/edit

1. Арынова Р.А., Янин О.И. Миграция и численность косуль (Сapreolus pygargus P.) в охотничьих хозяйствах Акмолинской области. - Матер. Междун. научно-практ. конф., приуроченной к 120-летию со дня рождения профессора В.Н. Скалона 24-28 мая 2023 г., в рамках ХII международной научно-практической конференции «Климат, экология, сельское хозяйство Евразии». – Ч.II. - Секция 4: Биология и охрана диких животных. - Иркутск: Изд-во ФГБОУ ВО Иркутский ГАУ, 2023. – 318 с. - С.17-23.
2. Арынова Р.А., Сулейменова А.К. «Көкшетау» МҰТП жерсіндірілген сүтқоректілердің санының өсуін бақылау. - Сб. матер. Междунар. науч.-практ. конф.: «Сейфуллинские чтения - 19». - Секция: Устойчивое управление природными ресурсами - Астана, 2023. - 17 марта 2023 г. – Т.1. - Ч.4. - 340 с. – 320-322. 
3. Арынова Р.А., Карагойшин Ж.М. Подкормка диких животных в зимний период и её хранение. - Материалы международной научно-практической конференции, Технологические, правовые и организационно-экономические вопросы охотничьего хозяйства. - 26 мая 2023 г. – Ч. I. – Молодежный: Издательство ФГБОУ ВО ИркГАУ, 2023. – 322 с. – С.91-96.
4 Сагнаева Ж.Б., Арынова Р.А. Изучение биологической трехъязычной терминологии диких животных в неязыковых группах обучающихся по специальности «охотоведение и звероводство // Журнал Вестник Торайгыров университета. - Серия химико-биологическая серия. - ISSN 2710-3544. - № 4 (2022). – Павлодар: ToU, 2023. – С. 63-74.    
5. Арынова Р.А., Сулейменова А.К., Султанахмет О.М. Мониторинг адаптированных диких животных в государственных национальных природных парках Карагандинской области. - Охрана и рациональное использование животных и растительных ресурсов: материалы международной научно-практической конференции «Климат, экология, сельское хозяйство Евразии». Секция 3: Технологические, правовые и организационно-экономические вопросы охотничьего хозяйства. - 26 мая 2023 г. - Иркутск: Часть I. – Молодежный: Издательство ФГБОУ ВО Иркутский ГАУ, 2023. – 322 с. - С.96-103.
6. Сагнаева Ж.Б., Арынова Р.А. Педагогико-психологическое формирование коммуникативных компетенций при овладении английским языком // Международный научно-аналитический журнал «Education. Quality Assurance». - НУ «Независимое агентство аккредитации и рейтинга» / ISSN 2617-0493. - 2023. - № 3 (32). - С. 67-77. 
7. Sagnaeva Zh.B., Arynova R.A. Pedagogical and psychological formation of communicative competencies in mastering the English to Hunting – 1. Global challenges and trends in the development of the education system // Independent agency for accreditation and rating - VII Central Asian International Forum on Quality Assurance in Education: "Sustainable Future" education – quality and competitiveness: historical perspective, realities and priorities" – 6-7 October 2023. – Аstana city, 2023.
8. Арынова Р.А., Кабылда А.И.  Подкормка диких животных сахарной свеклой и её хранение. - Матер. Междун. науч.-практ. конф. «Современные проблемы охотоведения и экологии», посвященной 55-летию проф. подготовки биологов-охотоведов. Секция 1. Соврем. проблемы охотоведения. – Киров: Вятский ГАТУ, ООО «Изд-во «Радуга-ПРЕСС», 2021. – 289 с. - С. 9-14.
9. Arynova Р.А., Muslimov N.Zh., Anuarbekova S.S., Imanbayeva M.K. Consortium of starter cultures with lactose-utilizing and probiotic properties technology of production of delactosed sould - milk products. - EurAsian Journal of BioSciences. - Eurasia J Biosci. - (Scopus кvintel 40). - 2020. – 14. – 459-465.
10. Arynova Р.А., Muslimov N.Z, Anuarbekova S.S., Atabayeva B.S. Bacteria-antagonists of pathogens of sugar beet root rot during storage - EurAsian Journal of BioScienc-es. - Eurasia J Biosci. - Scopus (кvintel 40). – 2020. – 14. – Р. 535-543.

Жаңа кәсіби, ғылыми және тәжірибелері - әзірлеулердің қысқаша тізімі – «Гранпри» «2008 Казахстан үздік балабақшасы», «СӨС физиологиялық не-гіздері» Республикалық проекттың қорытындысы, қала бақшаларында дамиту кезеңін өтуде. 2018-2020 ғылыми жобалар: Қазақстан Республикасы Білім және ғылым министрлігі «Қант қызылшасын сақтау кезінде биологиялық дезинфекциялау» және Қазақстан Республикасы Ауыл шаруашылығы министрлігі «Лактозасыз сүт қышқылы өнімдерін алу технологиясы». Иркутск пен ШҚО даулы өсімдіктерді зерттеу мен ғылыми және білім беру сферасында КазИГЗУ, ҚырҰАУ мен ИрГСХА қалықаралық істестікті орындау шартының бағдарламасы, ғылым және білім саласында: Иркутск және Шығыс Қазақстан облыстары аумақтарындағы улы өсімдіктердің әсеріне ғылыми бағыттар мен зерттеулер. Кардиология саласындағы өнертабыстар, газ алмасу, бұлшық ет тініндегі оттегі кернеуі. Даму мәселелері Қазақстандағы, Қырғызстандағы және Ресейдегі аңшылық технологиялар және жануарлар әлемінің биоәртүрлілігі.

Маңызды қызметтер түрі: 2004 жылдан эксперт комиссиясының төрайымы және «Биология» пәні бойынша Республикалық олимпиадаларды ұйымдастыру алқасының мүшесі, мектеп оқушылар арасындағы Қала мектептерінде, балабақшаларда Республикалық ғылыми жобалардың «Биология» секциясы бойынша қалалық турының қазылар алқасының төрайымы; атақты орындар алған студенттердің ғылыми жетекшісі; «Жоғары оқу орнының тиімділігі және иілгіштігіне кадр политиканың әсері» экономика бағыттағы менеджменттік ғылыми жұмыстарды атқарды.