Басты бет / ППС / Арынова Райхан Ахметовна
Арынова Райхан Ахметовна

Арынова Райхан Ахметовна

 

Биология ғылымдарының докторы,

ветеринария ғылымдарының кандидаты,

ҚР БҒМ биология доценты,

«Аңшылықтану және балық шаруашылығы»

кафедрасы - 8112 кабинет,

E-mail: r.arynova@kazatu.edu.kz Тел.: +7701 106 1155

 

Білімі:

ҚР БҒМ ФЖ FZИ – физиологиядан докторантура (2000), Шәкәрім атындағы Семей мемлекеттік университеті – менеджмент (2004), Ветеринарлы медицина мен биотехнология Москеу мемлекеттік академиясы – физиологиядан аспирантура (1989), Семей малдәрігерлік институты – ветеринария (1980).

Ғылыми дәрежесі:

Биология ғылымдарының докторы «03.00.13 – Адам және жануарлар физиологиясы» (2001 ж), Биология доценты – 03.00.00 (1998 ж), Ветеринария ғылымдардың кандидаты «03.00.13 - Физиология человека и животных» (1989 ж).

Ғылыми жетістіктерінің бағыты: Жануарлардың биологиясы. Ғылыми зерттеу әдістемелік. Ағзаның төмен температураға және әртүрлі радиация деңгейіне бейімделуі. Тыныс алу, газ алмасу, жүрек қызметі, симпатоадренальды жүйе, қан, бұлшықет ұлпасындағы оттегінің кернеуі, жануарлардың сыртқы факторларға бейімделуі физиологиясы.

Табысты 33 биологиядан магистрлердің ғылыми жетекшісі.

Жобаларының ғылыми жетекшісі: 2018-2020 ж.ж. Қазақстан Республикасы Білім және ғылым министрлігі «Қант қызылшасын сақтау кезінде биологиялық дезинфекциялау» және Қазақстан Республикасы Ауыл шаруашылығы министрлігі

«Лактозасыз сүт қышқылы өнімдерін алу технологиясы».

Ғылыми қызметін Шәкәрім атындағы мемлекеттік университетінде (Зооветинститут), кейін Мәскеуде (MGUBiVM), Францияда (Academie de Paris) бастады. А.А. Ежевский атындағы Иркутск мемлекеттік аграрлық университеті және Қ.И. Скрябин атындағы Қырғыз ұлттық аграрлық университеттермен ғылыми- педагогикалық жұмыс жоспарларған және басылымдар мен ғылыми тағылымдамалар мәселелері бойынша жұмыс атқарылады.

Еңбек тәжірибесі:

2021 – қазіргі уақытқа дейін – С.Сейфуллина ат. Қазақ агротехникалық зерттеу университетінің «Аңшылық және балық шаруашылығы» кафедрасының доценті.

2020-2021 – «Асыл түлік» Республикалық асыл тұқымды мал шаруашылығы орталығы» АҚ «Криоконсервация және трансплантация технологиясы» зертханасының меңгерушісі.

2019-2020 – МЖӘ ҚазҰҒЗИ АФ микробиология және биотехнология зертханасының меңгерушісі.

2014-2020 жж – Қазақ гуманитарлық-заң инновациялық университетінің биология кафедрасының профессоры.

2003-2013 – Шәкәрім атындағы Семей мемлекеттік университетінің биология кафедрасының меңгерушісі (мамандықтар: аңшылық және аң шаруашылығы, биология).

1980-2003 – Семей қаласының физиология және морфология кафедрасының әр жылдарда: профессор, доцент, ассистент, аға лаборанты.

1974-1975 жж - Семей аяқ киім фабрикасы комсомол комитетінің хатшысы

Қосымша еңбектері: Семей мемлекеттік педагогикалық институты және Семей мемлекеттік медициналық академиясы: биология кафедрасының профессоры, КазГЮИУ-дегі қызметі.

Академиялық емес еңбек тәжрибесі: «Арман» балабақшада ғылыми жетекші, Аяк киім фабрикасында және СПКСО цехта комсомол комитетінің хатшысы, МРАСХП редакторы, «Жанасемейский» совхозінда бас ветеринария маманы болды.

Оқыту пәндері: Жануарлар биологиясы, Ғылыми зерттеу әдістері, Ғылыми методология. Жануарлар әлемінің мониторингі және өсімін молайту, Адам және жануарлар физиологиясы, Жануарлар физиологиясы, Биотехнологиядағы объекттер, Жасөспірімдер физиологиясы және мектеп гигиенасы әдістемелік жұмыспен толық қамтылу.

Білімін жетілдіруі:

2023 ж. - Актуальные вопросы образования - Иркутский государственный аграрный университет им АА.. Ежевского

2023 ж. – Independent agency for accreditation and rating - VII Central Asian International Forum on Quality Assurance in Education: "Sustainable Future" education – quality and competitiveness: historical perspective, realities and priorities"

2022 ж. General English - Zhetysu university named of I. Zhansugurov

2022 ж. Охотоведение и звероводство - Учебный Центр “Global Professional Development”

2022 ж. Балық шаруашылығы - Учебный Центр “Global Professional Development” 2020 ж. ТОО "Білімпаз" - Безопасность и охрана труда

2011    ж.    Биология-аңшылықтану   -    ФГОУ   ВПО    "Иркутская   государственная сельскохозяйственная академия"

2010 ж. СГУ им. Шакарима – шетел тілдердің курстары (аңғылша).

2009 ж. Халықаралық даму Министрлігінің кәсіптік тренерлердің семинары.– Алматы.

2009 ж. Moscow, World Trade Center: Innovative technologies in world biology 2009 ж. ФГОУ ВПО Иркутский ГСХА. Инновационные технологии в биологии 2008 ж. . Шәкәрім ат. СМУ - Quality management systems and credit technology.

2007 ж. . Academie de Paris. Paris: Sorbonne. Academiade Paris «Технология кредитного обучения в сравнительном аспекте»

2007 ж. Шәкәрім ат. СМУ – Педагогика және психология.

2007 ж. СМПИ, Семей - Экономические ресурсы образования.

2006 г. Государственный грант МОН РК «Лучший преподаватель вуза 2006».

2006 ж. ШҚМТУ, Усть-Каменогорск – Биология саласындағы инновациялық әдістер. 1989 ж. Мәскеу. Редакциялық курстар: Құжаттарды өңдеу, түзету

1986    ж.    Мәскеу.    Компьютерлік   курстар:   SM4-20    және    электроника  ДЗ-28 компьютерлік технологияны меңгеру.

Марапаттаулары: Экология министрінің «Қазақстан Республикасының Тәуелсіздігі күні» сертификаты – 2023 ж., «Аграрлық ғылым саласын дамыту» ұлттық ғылыми- білім беру орталығының сертификаты – 2021 ж., «Шәкәрім» СМУ медалі, NCGSOT Алғыс хаты мен Құрмет грамотасы, Құрмет грамотасы Шәкәрім атындағы СМУ номинацияларының иегері, қала және облыс әкімдерінің алғыс хаттары «Ғалым 2001» және «Ғылым патшайымы 2002» ММ, жастарды тәрбиелеу мен оқытуға белсене қатысқаны үшін Шығыс Қазақстан облысы облыстық білім басқармасының грамоталары, сыйлықтар және мақтау қағаздары - 20-дан астам ынталандыру, Мемлекеттік сыйлықтың иегері. Қазақстан Республикасы Білім және ғылым министрлігінің 2006 жылғы «Қазақстан Республикасы ЖОО үздік оқытушысы» Мемлекеттік жеке гранты.

Қызмет көрсету саласындағы қызметтері – білім беру қызметтері: мектеп, балабақша, биология бойынша кеңес беру қызметі, биологиялық кәсіпорындарды ғылыми негіздеу.

Авторлық оқу құралдар: Организмнің физиологиялық механизмдері. - ISBN 978- 601-7816-58-2. - Учебное пособие. - Алматы: Издательство «Эверо», 2019. - 136 б.

Физиология сердца, дыхания и адаптация организма. - ISBN 978-601-240-809-6. - Монография. - Алматы: Издательство «Эверо», 2019. - 144 б.

Управление инновационным процессом: Опыт ТОО «Yu Kids Island» Детский сад

«Zhuldiz-Ardak» Учебное пособие для ДОУ. – Алматы: Изд-во «Эверо», 2017. – 433 б.

Адам және жануарлар физиологиясының практикумы. - Учебное пособие. – Алматы: Эверо, 2015. – 127 б.

Тыныс алу, жүрек және беймделу физиологиясы. - Учебное пособие. – Алматы: Эверо, 2015. – 140 б.

Организмнің физиологиялық механизмдері. - Учебное пособие. – Алматы: Эверо, 2015

Физиология сердца, дыхания и адаптация организма. -     Монография. – Алматы: Эверо, 2015. – 156 б.

Физиологические механизмы адаптации организма. - Монография. – Алматы: Эверо, 2015 – 168 б.

Ғылыми жарияланымдары: Соңғы 5 жылдағы маңызды 15 жарияламдар бар (толық тізім – 320-дан астам жарияланымдар):

  1. Подкормка диких животных в зимний период и её хранение. - Материалы международной научно-практической конференции, Технологические, правовые и организационно-экономические вопросы охотничьего хозяйства. - 26 мая 2023 г. – Ч. I. – Молодежный: Издательство ФГБОУ ВО ИркГАУ, 2023. – 322 с. – С.91-96.
  2. Мониторинг адаптированных диких животных в государственных национальных природных парках Карагандинской области. - Охрана и рациональное использование животных и растительных ресурсов: материалы международной научно-практической конференции «Климат, экология, сельское хозяйство Евразии». Секция 3: Технологические, правовые и организационно-экономические вопросы охотничьего хозяйства. - 26 мая 2023 г. - Иркутск: Часть I. – Молодежный: Издательство ФГБОУ ВО Иркутский ГАУ, 2023. – 322 с. - С.96-103.
  3. Миграция и численность косуль (Сapreolus pygargus P.) в охотничьих хозяйствах Акмолинской области. - Матер. Междун. научно-практ. конф., приуроченной к 120- летию со дня рождения профессора В.Н. Скалона 24-28 мая 2023 г., в рамках ХII международной научно-практической конференции «Климат, экология, сельское хозяйство Евразии». – Ч.II. - Секция 4: Биология и охрана диких животных. - Иркутск: Изд-во ФГБОУ ВО Иркутский ГАУ, 2023. – 318 с. - С.17-23.
  4. Comparative characteristics of catecholamines in biological fluids of different animals. - Научно-практический журнал Вестник ИрГСХА, 2016, выпуск 77, декабрь. – Иркутск, 2017. – С. 66-71
  5. Напряжение кислорода в мышечной ткани у животных, адаптированных к уровням радиации. - Научно-практический журнал Вестник ИрГСХА, 2016, выпуск 78, февраль. – Иркутск, 2017. – С. 44-51
  6. Катехоламины в биологических жидкостях маралов при влиянии холода и радиации. - В сборнике: 6-ая междун. науч.-практ. конф. «Климат, экология, с.- х- во Евразии» и Первый межрег. симпозиум работников охот хозяйства России «Современные проблемы охотоведения». 24- 28 мая 2017 года 2017. – Иркутск: Иркутский ГАУ им. Ежевского А.А., 2017. – С. 173-178. -
  7. Мясная и яичная продуктивность перепелов в условиях дичеразведения Восточного Казахстана (ВК) В сб.: 6-ая междун. науч.-практ. конф. «Климат, экология, с.- х-во Евразии» и Первый межрег. симпозиум работников охот хозяйства России «Современные проблемы охотоведения». 24- 28 мая 2017 года 2017. – Иркутск: Иркутский ГАУ им. Ежевского А.А., 2017. – С. 188-194. -
  8. Сердечная деятельность косули при разных условиях содержания в ВК https://elibraru/query_results.asp - В сб.: 6-ая междун. науч.-практ. конф. «Климат, экология, с.- х-во Евразии» и Первый межрег. симпозиум работников охот хозяйства России «Современные проблемы охотоведения». 24- 28 мая 2017 года 2017. – Иркутск: Иркутский ГАУ им. Ежевского А.А., 2017. – С. 216-222. -
  9. Механизмы становления сердечно-сосудистой системы косули в условиях разных температур и уровней радиации ВКhttps://elibraru/query_results.asp. - В сб.: 6-ая междун. науч.-практ. конф. «Климат, экология, с.- х-во Евразии» и Первый межрег. симпозиум работников охот хозяйства России «Современные проблемы охотоведения». 24- 28 мая 2017 года 2017. – Иркутск: Иркутский ГАУ им. Ежевского А.А., 2017. – С. 211-216. -
  10. Влияние скармливания цист Artemia salina коровам на качество их молока и молочных продуктов. - Труды молодых ученых и студентов Казахского гуманитарно- юридического инновационного университета / под науч. ред. Ш.А. Курманбаевой. В 2-х томах. – Семей: КазГЮИУ «Интеллект», 2017. – Т. 2. – 445 с. - С. 169-172.
  11. Consortium of starter cultures with lactose-utilizing and probiotic properties technology of production of delactosed sould - milk products. - EurAsian Journal of BioSciences. - Eurasia J Biosci. - (Scopus кvintel 40). - 2020. – 14. – 459-465
  12. Подкормка диких животных сахарной свеклой и её хранение. - Матер. Междун. науч.-практ. конф. «Современные проблемы охотоведения и экологии», посвященной 55-летию проф. подготовки биологов-охотоведов. Секция 1. Соврем. проблемы охотоведения. – Киров: Вятский ГАТУ, ООО «Изд-во «Радуга-ПРЕСС», 2021. – 289 с. - С. 9-14.
  13. «Көкшетау» МҰТП жерсіндірілген сүтқоректілердің санының өсуін бақылау. - Сб. матер. Междунар. науч.-практ. конф.: «Сейфуллинские чтения - 19». - Секция: Устойчивое управление природными ресурсами - Астана, 2023. - 17 марта 2023 г. – Т.1. - Ч.4. - 340 с. – 320-322.
  14. Аубакирова Р.Ж. Арынова Р.А., Сагнаева Ж.Б. Педагогико-психологическое формирование коммуникативных компетенций при овладении английским языком // Международный научно-аналитический журнал «Education. Quality Assurance». -НУ «Независимое агентство аккредитации и рейтинга» / ISSN 2617-0493. - 2023. - № 3 (32). - С. 67-77.
  15. Sagnaeva Zh.B., Arynova R.A. Pedagogical and psychological formation of communicative competencies in mastering the English to Hunting – 1. Global challenges and trends in the development of the education system // Independent agency for accreditation and rating - VII Central Asian International Forum on Quality Assurance in Education: "Sustainable Future" education – quality and competitiveness: historical perspective, realities and priorities" – 6-7 October 2023. – Аstana city, 2023.

Жаңа кәсіби, ғылыми және тәжірибелері - конструкторлық әзірлеулердің қысқаша тізімі – «Гранпри» «2008 Казахстан үздік балабақшасы», «СӨС физиологиялық не- гіздері» Республикалық проекттың қорытындысы, қала бақшаларында дамиту кезеңін өтуде. 2018-2020 ғылыми жобалар: Қазақстан Республикасы Білім және ғылым министрлігі «Қант қызылшасын сақтау кезінде биологиялық дезинфекциялау» және Қазақстан Республикасы Ауыл шаруашылығы министрлігі

«Лактозасыз сүт қышқылы өнімдерін алу технологиясы». Иркутск пен ШҚО даулы өсімдіктерді зерттеу мен ғылыми және білім беру сферасында КазИГЗУ, ҚырҰАУ мен ИрГСХА қалықаралық істестікті орындау шартының бағдарламасы, ғылым және білім саласында: Иркутск және Шығыс Қазақстан облыстары аумақтарындағы улы өсімдіктердің әсеріне ғылыми бағыттар мен зерттеулер. Кардиология саласындағы өнертабыстар, газ алмасу, бұлшық ет тініндегі оттегі кернеуі. Даму мәселелері Қазақстандағы, Қырғызстандағы және Ресейдегі аңшылық технологиялар және жануарлар әлемінің биоәртүрлілігі.

Маңызды қызметтер түрі: 2004 жылдан эксперт комиссиясының төрайымы және

«Биология» пәні бойынша Республикалық олимпиадаларды ұйымдастыру алқасының мүшесі, мектеп оқушылар арасындағы Қала мектептерінде, балабақшаларда Республикалық ғылыми жобалардың «Биология» секциясы бойынша қалалық турының қазылар алқасының төрайымы. 320 мақалалар, 4 монография, 5 оқунұскаулар, 5 алдын ала патент пен 4 авторлықкуәліктер авторы; Word и Excel компьютерлық бағдарламаларды пайдаланады; атақты орындаралған студенттердің ғылыми жетекшісі; «Жоғары оқу орнының тиімділігі және иілгіштігіне кадр политиканың әсері» экономика бағыттағы менеджменттік ғылыми жұмыстарды атқарды.