Ауылшаруашылығын механикаландыру факультетінің алғашқы кафедрасы – техникалық механика кафедрасы 1958 жылдың 22 ақпанында құрылды. Оны Ақмола АШИ – нің бірінші директоры, т.ғ.к., а.ғ.қ. Т.Г.Духов басқарды, 1959 жылдың сәуір айынан бастап ол техникалық механика және сызу кафедрасы деп аталды.
Кафедра штаты 16 адамды құрайды, оның ішінде 2 техника ғылымдарының докторы, 1 педагогика ғылымдарының докторы, 7 ғылым кандидаты, 3 PhD және 2 магистр. 2014 жылы кафедраның 3 оқытушысы ҚР үздік 50 ғалымдарының қатарына енді. Кафедраның 3 оқытушысы "Қазақстан Республикасы Жоғары оқу орнының үздік оқытушысы"атағына ие болды.
6 оқытушы соңғы бес жыл ішінде Қытайда, Ұлыбританияда, Болгарияда, Германияда шетелдік тағылымдамадан өтті.
Кафедраның негізгі қызметі ғылыми зерттеулер жүргізуге және жалпы техникалық пәндерді оқытуға бағытталған.
Кафедра жалпы инженерлік болып табылады, техникалық, энергетикалық, Жер ресурстарын басқару, сәулет және дизайн, Компьютерлік жүйелер және кәсіптік білім беру факультеттерде, Сызба геометриясы және инженерлік графика, Инженерлік және компьютерлік графика, сызбаларды автоматты түрде орындау, Теориялық механика, Қолданбалы механика, Машина механизмдерінің теориясы, Материалдар кедергісі, Машина бөлшектері және құрастыру негіздері пәндері бойынша сабақтар жүргізеді.
ИИДМБ шеңберінде шетелдік әріптестермен (Дэвистегі Калифорния университеті) бірлесіп 6М072400 - "Технологиялық машиналар және жабдықтар" мамандығы үшін машина жасаудағы жобалауды автоматтандыру жүйесі пәні бойынша оқубағдарламасы әзірленді.
Кафедрада 2 сызу залы (4402 және 4409 аудитория), 4 мамандандырылған аудитория (4405 – Құрастыру негіздері және машина бөлшектері, 4406 –Инженерлік механика (Статика, Динамика), 4407 – Механизмдерді жобалауды автоматтандыру, 4511 – Материалдар механикасы), 2 оқу аудиториясы (4411 және 4412 аудитория), компьютерлік класс (4410 аудитория), конструкторлық бюро (4201 аудитория) және ҒЗ зертханасы.
ЭЛБ-161.004.03 "Арқалықтардың тірек реакцияларын анықтау" оқу-зертханалық стенді |
"Үйкеліс коэффициентін анықтау" Оқу-зертханалық стенді |
ҒТО - 13.01.Б "Қолданбалы механика" зертханалық стенді |
ЭЛБ – 161.016.01 "Шығыс күштерінің жазық жүйесін зерттеу" оқу-зертханалық стенді |
"Редукторлы беріліс машиналарының бөлшектері" автоматтандырылған зертханалық кешені
|
"Эвольвент тітістерді домалату әдісімен кесу" оқу-зертханалық жабдықтар жиынтығы
|
АДМ-РМ-МС-5С "Механикалық қосылыстарды зерттеу" автоматтандырылған зертханалық кешені |
ТММ – 01 "Тербелмелі кулиса механизмінің ПӘК анықтау" зертханалық стенді
|
Қаржыландырылатын және бастамашыл ҒЗЖ іске асыру нәтижесінде кафедраның профессор-оқытушылар құрамы соңғы 5 жылда әзірлеп, өндіріске енгізді:
-топырақты нөлдік өңдеу кезінде минералды тыңайтқыштардың негізгі дозасын енгізуге арналған чизель-тыңайтқыш себуші (басшысы С.О. Нүкешев);
- жазықтық кескіш-риппері-саңылауы (жетекшісі Д.З. Есхожин);
- қабылданған жайғастыру жүйесінде тұқым мен тыңайтқыштарды саралап қолданудың автоматтандырылған технологиялық процесінің бағдарламалық қамтамасыз етуі мен техникалық құралы (басшысы С.О. Нүкешев).
Соңғы жылдары кафедрадағы ғылыми жұмыс мемлекеттік тіркеу нөмірі 0112рк02803 "Солтүстік Қазақстан аймағы үшін Аграрлық техника мен технологияны жетілдіру" тақырыбы бойынша орындалуда. Тақырып бойынша т.ғ.д., профессорлар Д.З. Есхожин және С.О. Нукешев, т. ғ. к., доценттер Е. С. Ахметов, Б.Н. Горбунов және аға оқытушылар М.К. Токушев, К.М. Тлеумбетов, ассистент Р.К. Кусаинов, магистранттар мен докторанттар жұмыс істейді.
Кафедра ұжымы 2015-2017 жылдарға арналған Гранттық қаржыландыруға ҚР БҒМ жобалар конкурсына белсенді қатысты, нәтижесінде "Минерал тыңайтқыштарды топыраққа сіңіріп, саралап, үш қабаттап себуге арналған жаңа технологиялар мен техникалық құралдарды әзірлеу" тақырыбы бойынша жылына 20 000 000 теңге сомасына 1 ғылыми грант ұтып алды. (жетекшісі – т.ғ. д., профессор С.О. Нүкешев).
ҚР БҒМ 2018-2020 жылдарға арналған 217 бюджеттік бағдарламасы бойынша гранттық қаржыландыру шеңберінде:
"Минералдық тыңайтқыштарды бір мезгілде енгізе отырып, ауыл шаруашылығы дақылдарын жабындық дақылдар астына және шымға тікелей саралап себуге арналған автоматтандырылған астық-шөп сепкіш әзірлеу" (Жет. т.ғ.д., проф. С.О. Нукешев). Қаржы сомасы-30 млн.
ҚР АШМ бағдарламалық-нысаналы қаржыландыру шеңберінде:
"Пайдаланылатын техника мен ақпараттық технологияны жаңғырту негізінде нақты егіншілік жүйесінде ауыл шаруашылығы дақылдарын өсіру кезіндегі технологиялық процестерді саралау" кіші жобасы (Жет. т.ғ.д., проф. С.О. Нукешев). Қаржы сомасы-18 млн.
2018-2020 жылдарға арналған "Солтүстік Қазақстан облысының "көрсету шаруашылықтары" (полигондар) қағидаты бойынша Өсімдік шаруашылығы өнімдерін өндіру кезінде нүктелі егіншілік бойынша технологияларды трансферттеу және бейімдеу " кіші жобасы. (Жет. т.ғ. д., проф. С.О. Нукешев). Қаржы сомасы-114 млн.
ҚР БҒМ Ғылым комитетінің "Ғылым қоры" АҚ қаржыландыратын "топырақ құнарлылығын сақтауды және түсімділікті арттыруды қамтамасыз ететін минералды тыңайтқыштарды саралап енгізу технологияларын іске асыру үшін техникалық құрал өндірісін ұйымдастыру" тақырыбы бойынша коммерцияландыру жобасы, қаржы сомасы-230 млн.
Соңғы 8 жылда өнертабыстарға, патенттерге, ҚР алдын ала және инновациялық патенттеріне 50-ден астам авторлық куәлік алынды. 200-ден астам ғылыми мақалалар мен өндірістік ұсыныстар жарияланды.
Кафедраны PhD докторы Токушев Масгут Хаиржанович басқарады.
Ауыл шаруашылығын механикаландыру факультетінің бірінші кафедрасы – Техникалық механика кафедрасы 22.02.1958 жылы құрылды. Оны Ақмола ауылшаруашылық институтының бірінші директоры т.ғ.к., а.ғ.қ. Т.Г. Духов басқарды. 1959 жылдың сәуір айында ол екі кафедраға бөлінді – техникалық механика және сызу, меңгерушісі т.ғ.к. Л.М. Куперштох және ауыл шаруашылық өндірісін механикаландыру, меңгерушісі аға оқытушы Н.Б. Бок.
1961 жылдың қазанында техникалық механика және сызу кафедрасы: сызба геометрия және графика, 1976 жылдан – сызба геометрия, графика және машинамен механизмдер теориясы (СГГ және ММТ), және материалдар кедергісі мен машина бөлшектері (МК және МБ) кафедраларына бөлінді.
«Сызба геометрия және графика» кафедрасы (1961 жыл). CГГ және ММT кафедрасын кезекпен техника ғылымдарының кандидаттары, доценттер: Л.М. Куперштох (1961-1976 жж.), Д.З. Есхожин (1976-1987 жж.) және Т.К. Нургалиев (1987-1997 жж.) басқарды.
Кафедрада әр түрлі жылдарда еңбек еткен доценттер: Т.К. Нургалиев, Ж.З. Есхожин, А.К. Фёдоров, аға оқытушылар: В.Г. Науменко, А.П. Кириленко, В.И. Мосунов, Л.Ф. Фабрицкая және И.В. Тужилкин, және ассистенттер: В.А. Шаламова, А.И. Боднар, Ю.И. Самойлов, М.Р. Думанский, Л.Н. Желнина, М.А. Адуов, Г.Т. Жакипов, лаборанттар: Л.П. Прилипухина, Р. Сирабидзе.
Кафедрада ғылыми-зерттеу жұмысы екі бағытта жүргізілді: «Жоғары мектеп мәселесі», «Топырақ қорғау технологиясы машиналарының жұмысшы органдарын жетілдіру». 1976 ж. бастап ҒЗЖ Қазақсельмаш, Целиноградсельмаш, ГСКБ ПЭТ, ауылшаруашылық және білім, ғылым министрліктері, сондай-ақ шаруашылық субъектілерінің тапсырыстары мен қаржыландыруы бойынша орындалды. Зерттеу жұмысы нәтижесі бойынша кафедрада 5 кандидаттық диссертация (К. Байтлесов, Т.Қ. Нургалиев, Л.Н. Гончарова, М.А. Адуов, С.О. Нөкешев) және бір диссертация Бауман атындағы МВТУда (Қ.С. Шоланов) мақсатты аспирантурада дайындалды. Өнертабысқа 31 авторлық куәлік алынды, 192 ғылыми мақала жарияланды, 4 оқулық, 6 оқу құралы жарық көрді. Жыл сайын студенттік ғылыми конференцияға 20-25 баяндама дайындалды, оның жартысы сыйлықты орындар алады. Екі жұмыс республикалық және біреуі одақтық конкурстың жеңімпазы атанды. Оқытушылар жүйелі түрде бұрынғы ССРО мен ҚР жоғарғы оқу орындарында, МГУда, МАРХИда, Том мен Киев ПТИ-де, ҚазҰАУ-де біліктіліктерін көтерді.
«Материалдар кедергісі және машина бөлшектері» кафедрасы (1969 жыл) МК және МБ кафедрасының меңгерушілері: аға оқытушылар А.А. Плисученко (1961-1966 ж.ж.), Т.Қ. Нургалиев (1969-1970 ж.ж.), т.ғ.к., доценттер: В.М. Гуревич (1970-1981 ж.ж.), А.М. Треблер (1981-1992 ж.ж.), К.А. Койшубаев (1992-1997 ж.ж.). Кафедра негізінің құралуы және жабдықталуы В.М. Гуревич меңгерушілік еткен жылдары орындалды.
Әр түрлі жылдарда жұмыс істегендер, доценттер: В.И. Бондаренко, А.М. Треблер, М.Д. Алимжанов, аға оқытушылар Р.Е. Филиппова, Е.Н. Базиловская В.С. Заводнов, А.Г. Парфенов, А.Н. Гришин, Ж.А. Сыздыков, В.А. Браймаер, С.Г. Рудинский, Л.И. Воронкова, Т.А. Назаренко, ассистенттер А.К. Ускенбаев, Ғ.Т. Жакипов, А.Ж. Бекишева, Б.Т. Баешев лаборанттар Н.П. Тихонюк, В. Когут, Е.Н. Полякова.
Кафедра ҒЗЖ-ың бағыты: ауыл шаруашылық машиналарының сенімділігін арттыру және биомеханика. Ғылыми зерттеудің негізгі бөлігі шаруашылықтық шарттары бойынша жүргізілді және жеке қаржыланды. ҒЗЖ-ың кейбір нәтижелері зауыттарға және Солтүстік Қазақстанның ауыл шаруашылық кәсіпорындарына енгізілді. ҒЗЖ нәтижесі бойынша 7 кандидаттық диссертация (В.М. Гуревич, А.М. Треблер, В.И. Бондаренко, К.А. Койшубаев, Е.Н. Базиловская, Б.Н. Горбунов, Ж.А. Сыздыков) қорғалды. Кафедра мүшелері 5 өнертабыстың, 1 патенттің және 230 ғылыми мақалалардың авторы. Студенттік ғылыми конференцияға жыл сайын 20 шақты баяндама дайындайды, оның бір бөлігі сыйлықты орындар алады.
1997 жылы жоғарыда аталған екі кафедра қайта бірігіп, Техникалық механика кафедрасы деп аталды. Оны т.ғ.к., доцент Т.К. Нурғалиев (1997-1999 жж.), т.ғ.к., доцент Б.Н. Горбунов (2000-2012 жж.), т.ғ.к., доцент Е.С. Ахметов (2012 жылдан бастап) басқарады.
Қазіргі уақыттағы «Техникалық механика» кафедра құрамы т.ғ.д., профессорлар: Ж.З. Есхожин, С.О. Нөкешев, Т.К. Мусалимов, т.ғ.к., доценттер: Е.С Ахметов, Б.Н. Горбунов, т.ғ.к., аға оқытушылар: Б.У. Аубакиров, А.А. Сүйіндіков, И.К. Мамырбаева, Г.Қ. Кубентаева, PhD докторлар: З.С. Жақсылықова, М.К. Токушев, аға оқытушылар: А.С. Бектегенова, С.П. Мартыч, Қ.М. Тлеумбетов, іс жүргізуші З.С. Сатыбалдина, аға лаборант М.В. Шмер еңбек етеді.
Кафедра ұжымы жоғары сапалы мамандармен қамтамасыз етуден басқа, ғылыми-зерттеу жұмыстарының маңыздылығы мен тиімділігіне ерекше көңіл бөледі. Өнеркәсіпте маңызды нәтижелер енгізілді және диссертация қорғауларымен аяқталды.
Осы уақытқа дейін кафедрада 2 докторлық және 4 кандидаттық диссертациялар қорғалды. (Докторлық диссертация Д.З. Есхожин, С.О. Нукешев, кандидаттық Б.Н.Горбунов, Ж.А. Сыздыков, С.О. Нукешев, Е.С.Ахметов).
Кафедра ПОҚ-тың ғылыми дәрежелері 37,4-тен 70 %-ға өсті.
200-ден аса авторлық өнертабыс куәлігі, патенттер, ҚР алдын ала және инновациялық патенттер алынды. 600-ден аса ғылыми мақалалар және өнеркәсіптік нұсқаулар жарыққа шықты.
ҒЗЖ-ның ұйымына және ғылыми мектеп құруына жоғары үлес қосқан профессор Д.З.Есхожин, сондықтан Д.З.Есхожин ауылшаруашылық машина жұмыстарын тиімділігін әзірлеу жұмыстарының көшбасшысы болды.
Техника ғылымдарының докторы, профессор С.О Нукешев дәл егіншілік жүйесінде минералды тыңайтқыштарды топырақ ішіне саралап енгізетін машина жасау және т.б. еңбегі аталып отыр.
Кафедра өзінің зерттеулерінің басты бөлігін ҚР БҒМ мен АШМ грантары бойынша жүргізіп келеді.
ҒЗЖ-ның инициативтік және қаржыландырылған ҒЗЖ-ын орындау барысында жүзеге асырылып кафедраның профессорлық оқытушылық құрамы соңғы 10 жылда өнеркәсіпке енгізілді:
- себер алдында өңдеу және минералдық тыңайтқышты топырақ ішіне енгізетін сынақтың машина үлгісі мен конструкторлық құжаттары;
- координаттың егін шаруашылық жүйесінде минералдық тыңайтқышты топырақ ішіне енгізетін машина және технология;
- дәл егіншілік жүйесінде минералдық тыңайтқыштарды саралап енгізуге ұсынысы;
- минералдық тыңайтқышты саралап енгізудің ақпараттық технологиясы және оны жүзеге асыратын орталық себу жүйесі бар культиватор – тыңайтқышы;
- топырақты нөлдік өңдеу кезінде минералдық тыңайтқыштың негізгі мөлшерін енгізетін чизель-тыңайтқышы;
- жазық кескіш – қопсытқыш – щелеватель;
- қабылданған позициялау жүйесінде тұқым мен тыңайтқышты саралап қолдану технологиялық үрдісін автоматтандыруды техникалық құралдар және программамен қамтамасыз ету.
Соңғы жылдары кафедрада ғылыми жұмыс: «Солтүстік Қазақстан аймақтары үшін аграрлық техника және технологиясы жетілдіру» тақырыбында орындалуда, мемлекеттік тіркеу № 0112РК02803. Тақырып бойынша т.ғ.д., профессорлар: Д.З. Есхожин және С.О. Нөкешев, т.ғ.к., доценттер: Е.С. Ахметов, Б.Н. Горбунов, аға оқытушыларлар: М.К. Токушев, К.М. Тлеумбетов, ассистент: Р.К. Кусаинов кафедра докторанттары мен магистранттары жұмыс істейді.
2015-2017 жж. кафедра құрамы ҚР БҒМ-ның қаржыландыру гранттары жобаларының конкурстарына белсенді қатысты. Нәтижесінде жылына 20 000 000 теңге көлемінде 1 ғылыми грант ұтып алынды, тақырыбы: «Минералды тыңайтқышты топырақ ішіне үш қабатты саралап енгізетін жаңа технология және техникалық құрал дайындау» (жетекшісі – т.ғ.д., профессор С.О.Нөкешев);
2018-2020 жж. ғылыми зерттеуді гранттық қаржыландыру аясында жоба жеңіп алынды. Жоба тақырыбы: «Ауыл шаруашылық дақылдарын жамылғы дақылдар мен шымға саралап тікелей енгізумен қоса бір мезгілде минералды тыңайтқыштарды енгізетін автоматтандырылған астық тыңайтқыш шөп сепкішті жасау» (жетекші т.ғ.д., профессор С.О.Нөкешев), қаржыландыру көлемі 30 млн. теңге.
2018-2020 жж. АШМ-ң бағдарламалы-мақсатты қаржыландыруы аясында жоба жеңіп алынды. Жоба тақырыбы: ПЦФ №11П «Солтүстік Қазақстан өңіріндегі дәнді дақылдарды өсіру технологияларын салыстырмалы зерттеу негізінде, технология элементтерін, саралап қоректендіру, өсімдіктерді қорғау құралдарын және техника мен ақпараттық технологияларды тиімді пайдалану арқылы, дәл егін шаруашылығы жүйесін жасау» (жетекші т.ғ.д., профессор С.О.Нөкешев), қаржыландыру көлемі 18 млн. теңге.
№5ПЦФ МСХ/19 "Солтүстік Қазақстан облысында «демонстрациялық шаруашылықтар (полигондар)» қағидаты бойынша өсімдік шаруашылығын өндіруде нақты фермерлік техниканы беру және бейімдеу» (жетекші т.ғ.д., профессор С.О.Нөкешев), қаржыландыру көлемі 114 млн. теңге.
№ 0233-18-ГК «Топырақтың құнарлылығын сақтауды және өнімділігін арттыруды қамтамасыз ететін минералдық тыңайтқыштарды саралап енгізу технологияларын іске асыратын техникалық құрал өндірісін ұйымдастыру» (жетекші т.ғ.д., профессор С.О.Нөкешев), қаржыландыру көлемі 230 млн. теңге.
Жоғарыда аталған ғылыми жетістіктер кафедра ғалымдарының жоғары әлеуетінің куәсі.
Кафедра ПОҰ-ның өткізген зерттеулер түзілуі ғылыми және практикалық маңыздылығында, алғаш рет механизацияның ғылыми негізі кеңес үкіметінен кейінгі кеңістікте, ауылшаруашылық өндірісте автоматтандыруы – жер қыртысын өңдеу, егу, жер қыртысын өңдеу жүйесінде минералдық тыңайтқышты дифференциялау арқылы енгізу жүзеге асырылды.
Қазақстан жағдайларында жаңа технологиялық принциптерге әдістемелік мәліметтердің экспериментті материалдарында салыстыру нәтижелері алынды.
Элемент қорық көзін бір қалыпта болмауын анықтау үшін космос навигация жүйесін (GPS, ГЛОНАСС) қолдануы және электрондық карта бойынша минералдық тыңайтқыштарды диффреренциялды енгізуі, әлемдік ғылыми деңгейде зерттеуін сәйкестігін өткізуі. Келесі жылдары аталған зерттеулердің жалғасы мен дамуы ауылшаруашылық машина жасау және Қазақстан АПК-сының дән және көкөніс дақылдарын экологиялық таза ақпараттық жоғары технологиясы жаңа ғылыми бағыттың қалыптасуына жағдай туғызады.
Кафедра ғалымдарының жоғары ғылыми жетістіктері әртүрлі қоғамдар мен ғылыми-зерттеу ұйымдарымен бағаланып, 2 профессор әртүрлі академияларының мүшелері болып сайланды:
Д.З. Есхожин – ҚР АШҒА-ның нақты мүшесі, С.О. Нөкешев – ҚР АШҒА-ның нақты мүшесі, ҚР ҰҒА-ның корреспондент мүшесі.
Үш оқытушы: Д.З. Есхожин, С.О. Нөкешев және Т.К.Мусалимов «Жылдың үздік оқытушы» атағына ие болды. Д.З.Есхожин «Ерен еңбегі үшін» үкімет наградасымен марапатталды.
2015 ж. кафедраның үш оқытушысы (Д.З. Есхожин, С.О. Нукешев, Е.С. Ахметов) Қазақстанның 50 үздік оқытушы тобына енді
Кафедра ғалымдарының негізгі зерттеулері
Құрал-сайман – жазық кескіш – қопсытқыш - сыдыра жырту-жерді жұмсарту-жерді тесу арқылы
Зерттеу жетекшісі – т.ғ. д., профессор, ҚР АШҒА академигі Д.З. Есхожин
Сыдыра жырту-жерді жұмсарту-жерді жырту құрал-сайманы, үш режимді сыдыра жырту, жер жырту-жерді жұмсарту және сыдыра жырту-жерді жырту арқылы жұмыс жасайды; Пышақ-тесу соқасы жер түбінде тесік жасайды, жердің дымқылын жинақтауға жағдай жасайды, интенсификация су-ауалық, биохимиялық және қайта құру процесі, құрғақ кезде өсімдіктің тамыр жүйелеріне су грунтін жазғы уақытта көтеру және көктемгі-жазғы мезгілдерде тұнбасы ылғалды шығармау әдістері. Ылғал ұстау көрсеткіші сериялық агрегатпен салыстырғанда жердің қопсытуын 1,4-1,6 рет жақсартады. |
Минералды тыңайтқышты топырақ ішіне саралап енгізетін машиналар
Зерттеулердің жетекшісі т.ғ. д., профессор, академик ҚР АШҒА академигі, ҰАҒ-ның корреспондент мүшесі С.О. Нөкешев
Чизель-тыңайтқыш
Чизель-тыңайтқыш топырақты 5,6…34,8 см., тереңдікте өңдеуді қамтамасыз етеді, тыңайтқыш енгізу лентасының 32…35 см. және ені бойынша тыңайтқышты тарату біркелкісіздігі 7,8-14,8%. Тыңайтқыштың енгізу мөлшері 50-480 кг/га, енгіру мөлшерінің біркелкісіздігі 8-12%. |
Культиватор – ЦВС-пен тыңайтқыш
ОСЖ бар культиватор – тыңайтқыш себу мөлшерін 50-ден 450 кг/кг дейін саралауға, периодтың ауысу уақыты 3-3,5 с және алым ені бойынша себу біркелкісіздігін 20-22% төмендетеді, тыңайтқыш лента енін 30-35%-ға арттырады. Топырақтағы коректендіргіш заттардың бастапқы біркелкі таралмауын ескере отырып, минералды тыңайтқышты саралап енгізу 1 кг астыққа келетін тыңайқыштың әсер етуші заты фосфорлы тыңайтқыштың өзін-өзі ақтауын 18,5 кг дейін арттыруға мүмкіндік береді нормативті өзін-өзі ақтау 8-10 кг кезінде.
Культиватор – тыңайтқыш танаптық сепкіш базасында
СЗС-2,0 базасындағы культиватор-тыңайтқыш себу мөлшерін 12-ден 408 кг/га дейін саралайды және минералды тыңайтқышты 8 см тереңдікке дейін себу енін 3 есе арттырады. |
Машинаның мөлшер жүйесін техника құралдарымен бақылау және басқару
Дайындалған машинаның мөлшерлегіш жүйесін басқару және бақылау (ММЖ БББ) техникалық құралы агрегаттың танаптағы орнын автоматты бақылауға, параллель жүргізуге, көлденең ауытқуын, жылдамдыққа байланысты тұқым мен тыңайтқыштың шығынын басқаруға, электронды карта тапсырмасына сәйкес агрегаттың орнын анықтауға мүмкіндік береді. Сонымен қатар: жүрген қашықтығын өлшеу; ауылшаруашылық жерлерінің ауданын нақтылауға; өңделген ауданды өлшеу; танапты тік бұрышты бөліктерге бөлу; танап жоспарын дайындау үшін алғашқы геодезиялық ақпарат алу және ауыл шаруашылық жерлерінің геометриялық параметрлерін нақтылау функциялары бар.
ҚР БҒМ 2018-2020 жылдарға арналған 217 бюджеттік бағдарламасы бойынша гранттық қаржыландыру шеңберінде:
Сепкіштің эксперименттік үлгісі жасалды. Ғылыми жаңалық-жұмыс органның топырақпен өзара әрекеттесу заңдылықтары. Сепкіш 1,8-6 см тереңдікке себудің біркелкісіздігі мен тұрақсыздығы 1-6% шегінде 1,8-6 см тереңдікке себуді және 8-12 см тереңдікке тыңайтқыштарды саралап енгізуді қамтамасыз етеді. Сепкішті енгізудің экономикалық тиімділігі 4,8 мың теңге/га құрайды, зерттеу нәтижелерін мамандар себуге арналған жаңа техникалық құралдарды жасау және қолданыстағыларын жетілдіру кезінде пайдалана алады.
ҚР АШМ 2018-2020 жылдарға арналған бағдарламалық-нысаналы қаржыландыру шеңберінде:
"Өсіру технологиясының элементтерін қолдана отырып, саралап тамақтандыру арқылы ауыл шаруашылығы дақылдарын өсірудің дәлме-дәл егіншілік жүйесін әзірлеу" ғылыми-техникалық бағдарламасы шеңберінде дайындалды, "пайдаланылатын техника мен ақпараттық технологияны жаңғырту негізінде нақты егіншілік жүйесінде ауыл шаруашылығы дақылдарын өсіру кезіндегі технологиялық процестерді саралау іс-шарасы бойынша "Қазақстанның солтүстігінде өсірудің әртүрлі технологияларын салыстырмалы зерттеу негізінде ақпараттық технологиялар құралдарын пайдалана отырып, рентабельді өндіріске арналған өсімдіктер мен техниканы қорғау құралдарын әзірлеу".
Жұмыстың нәтижелері тыңайтқыштарды енгізуді саралауды басқару мен бақылаудың әмбебап жүйесінің дайындалған макеттік үлгісі, макеттік үлгінің атқару тетігінің негізгі параметрлерін нақтылау бойынша зертханалық-далалық зерттеулердің нәтижелері болып табылады. Әзірленген дозалауды бақылау және басқару жүйесі 2,9-3,1 с кешігу уақытымен апериодтық буынға тән өтпелі сипаттамаларға ие және 0,9-9с ауысу уақытымен тыңайтқыш дозаларының автоматты өзгеруін қамтамасыз етеді.
Нақты егіншілік жүйесінде минералды тыңайтқыштардың негізгі дозаларын топыраққа саралап енгізу үшін тыңайтқыш чизельдің эксперименттік үлгісін әзірлеу.
Жобаны іске асыру аясында кафедра ғалымдары нақты егіншілік жүйесінде минералды тыңайтқыштардың негізгі дозаларын топыраққа саралап енгізуге арналған чизель-тыңайтқышты әзірледі. Чизель-тыңайтқыш құралы топырақты 30-35 см-ге дейін терең қопсытуды және минералды тыңайтқыштардың негізгі дозаларын (400 кг/га дейін) топырақ ішінде көлбеу таспамен 6...8, 16...18, 23...25 см тапсырма - карта-ұйғарымға сәйкес тереңдікке біркелкі бөлуді қамтамасыз етеді.
ҚР БҒМ Ғылым комитетінің "Ғылым қоры" АҚ қаржыландыратын коммерцияландыру жобасы. "Топырақ құнарлылығын сақтауды және өнімділікті арттыруды қамтамасыз ететін минералды тыңайтқыштарды саралап енгізу технологияларын іске асыру үшін техникалық құрал өндірісін ұйымдастыру" тақырыбы бойынша
Кафедрада 17 оқытушы қызмет атқарады, оның үшеуі ғылым докторы, 7 ғылым кандидаты және 2 Phd.
Кафедраныңғылымиқызметініңнегізгібағыттары:
Кафедраның ғылыми-зерттеу жұмыстары т.ғ.д., профессорлар Д.З. Есхожин және С.О Нөкешев жетекшілігіндегі зерттеуші топтармен жасалды.
2006-2008 жылдары ҚР АШМ бюджеттік бағдарламасы негізінде «Координаттық егіншілік жүйесінде минералды тыңайтқыштарды топырақ ішіне енгізетін технологияны және машинаны жасау» тақырыбында зерттеулер жасалды. Зерттеу нәтижесінде минералды тыңайтқыштарды топырақ ішіне саралап енгізетін технология және СЗС-2,0 сепкіші негізінде культиватор-тыңайтқыш жасалды. Ол «Ақмола-Феникс» АҚ-да қолданысқа енгізілді.
2007-2009 жылдары ҚР АШМ бюджеттік бағдарламасы негізінде «Ғарыштық навигациялық жүйелерді (GPS, ГЛОНАСС) қолдана отырып, минералды тыңайтқыштарды топырақ ішіне саралап енгізетін ақпараттық технологияны және техникалық жабдықтарды жасау» тақырыбында зерттеулер жасалды. Тәжірибелік үлгілер Астана қ. «Агропром Сервис ЕS» ЖШС-де, Қостанай облысының «ТПК КазАгрос» ЖШС-де қолданысқа енгізілді.
2012-2013 жылдары технологиялық бизнес-инкубациялау аясында «Дәл егіншілік жүйесінде минералды тыңайтқыштарды қолданудың ақпараттық технологиясын енгізу» тақырыбында ҒЗЖ ұтып алынды. Тәжірибелік үлгі жасалды.
2012-2014 жылдары «Қабылданған позициялау жүйесінде тұқымды және тыңайтқышты саралап қолданудың автоматтандырылған технологиялық үрдісін басқару мен бақылаудың техникалық құралдары мен бағдарламалық жабдығын жасау» тақырыбында зерттеулер жасалды. Мөлшерлеуші жүйесі бақылайтын және басқаратын блогы бар дәнді дақылдар машинасының тәжірибелік үлгісі жасалды.
2015-2017 жылдары ҚР БжҒМ гранттық қаржыландыру негізінде «Минералды тыңайтқыштарды топырақ ішіне үш қабатты саралап енгізетін жаңа технология мен техникалық құралдарды жасау» тақырыбында зерттеулер жасалды. Зерттеулер нәтижесінде минералды тыңайтқыштарды топырақ ішіне үш қабатты саралап енгізетін культиватор-тыңайтқыштың тәжірибелік үлгісі жасалды.
2018-2020 жылдары ҚР БжҒМ гранттық қаржыландыру негізінде «Ауыл шаруашылық дақылдарын жамылғы дақылдар мен шымға саралап тікелей енгізумен қоса бір мезгілде минералды тыңайтқыштарды енгізетін автоматтандырылған астық тыңайтқыш шөп сепкішті жасау» тақырыбында зерттеулер жасалды. Зерттеулер нәтижесінде сепкіштің эксперименттік үлгісі жасалды. Сепкіш қиын себілетін тұқымдарды 1,8-6 см тереңдікке себу біркелкісіздігі мен тұрақсыздығы 1-6%деңгейінде себуді және тыңайтқыштарды 8-12 см тереңдікке енгізуді қамтамасыз етеді.
2018-2020 жылдарыАШМ-ң бағдарламалы-мақсатты қаржыландыруы негізінде «Солтүстік Қазақстан өңіріндегі дәнді дақылдарды өсіру технологияларын салыстырмалы зерттеу негізінде, технология элементтерін, саралап қоректендіру, өсімдіктерді қорғау құралдарын және техника мен ақпараттық технологияларды тиімді пайдалану арқылы, дәл егін шаруашылығы жүйесін жасау» тақырыбында зерттеулер жасалды. Зерттеулер нәтижесінде тыңайтқыштардың саралап енгізілуін басқарудың және бақылаудың әмбебап жүйесінің үлгісі жасалды. Әзірленген мөлшерлеудің бақылау және басқару жүйесі 2,9-3,1 с кешігу уақытымен апериодтық буынға тән өтпелі сипаттамаларға ие және 0,9-9 с ауысу уақытымен тыңайтқыш мөлшерлерін автоматты өзгеруін қамтамасыз етеді.
2018-2020 жылдары АШМ-ң бағдарламалы-мақсатты қаржыландыруы негізінде «Солтүстік Қазақстан облысында «демонстрациялық шаруашылықтар (полигондар)» қағидаты бойынша өсімдік шаруашылығын өндіруде нақты фермерлік техниканы беру және бейімдеу» тақырыбында зерттеулер жасалды. Зерттеулер нәтижесінде дәл егіншілік жүйесінде минералды тыңайтқыштардың негізгі дозаларын топыраққа саралап енгізу үшін чизель-тыңайтқыш әзірленді. Чизель-тыңайтқыш құралы топырақты 30-35 см-ге дейін терең қопсытуды және минералды тыңайтқыштардың негізгі дозаларын (400 кг/га дейін) топырақ ішінде көлбеу таспамен 6...8, 16...18, 23...25 см тереңдікке тапсырма - карта-ұйғарымға сәйкес, біркелкі бөлуді қамтамасыз етеді.
Ғылыми зерттеулер нәтижесінде зерттеуші топ 3 монография, Web of Science мәліметтер базасына кіретін рецензияланатын басылымдарда 10 мақала, Scopus ресурсына кіретін рецензияланатын басылымдарда 16 мақала, РИНЦ ресурсына кіретін рецензияланатын басылымдарда 20 мақала, ҚР Б және ҒМ ККСОН – ға ұсынылып жарияланған мақалалар 39, өнертапқыш патенті, өнертабысты қорғайтын 27 құжаталды.
Қазіргі уақытта ҚР БҒМ Ғылым комитетінің "Ғылым қоры" АҚ қаржыландыратын коммерцияландыру жобасы орындалуда. "Топырақ құнарлылығын сақтауды және өнімділікті арттыруды қамтамасыз ететін минералды тыңайтқыштарды саралап енгізу технологияларын іске асыру үшін техникалық құрал өндірісін ұйымдастыру" тақырыбы бойынша».
Кафедра Белоруссия, Польша, Словакия және Рессейдің ұйымдарымен қарым - қатынасы бойынша 4 келісім шартқа ие. Белоруссия мемлекеттік аграрлық университетімен, Рессейдің ауылшаруашылық ғылым академиясы және бүкіл рессейлік ауылшаруашылығын механикаландыру ғылыми - зерттеу университетімен шығармашылық қарым - қатынас және осы салада әдебиет алмасу бойынша келісім шарттар жасалды.
Ғылыми жобада екі шетелдің ғалымдары қатысады, олар мемлекеттің ғылыми мекеме бүкілодақтық механизация институты космостық мониторинг зертханасының меңгерушісі, аға ғалыми қызметкер, т.ғ.д. Г.И.Личман және Белоруссия мемлекеттік аграрлық техникалық университетінің бірінші проректоры т.ғ.к., доцент Н.Н.Романюк. Олар техникалық құралдары бақылау және дозалау жүйесін басқару бойынша жұмыстарға кеңес береді.
Кафедра қызметкерлері біліктілігін жоғарлату курстарын өтті, аға оқытушы И.Қ. Мамырбаева 01-13 маусым 2014 жылы Ұлыбритания, Норвич қаласында тағылымдама өтті, кафедра профессоры Ы.А.Наби Германияда Дюссельдорф қаласында, 28-13 шілдеде 2014 жылы International Akademie fin management und Technologie университетінде тағылымдама өтті, 2015 жылы профессор С.О.Нөкешев «Болашақ» бағдарламасы бойынша Ұлыбританияда, Лестер қаласында тағылымдама өтті.
Студенттермен тәрбие жұмысы білім беру қызметімен тығыз байланысты және инновациялық даму моделі ескеріліп құрастырылған, университеттің тәрбие жұмысы бойынша бекітілген бағдарламаға сәйкес жүргізіледі. Білім алушы тұлғасының жан-жақты үйлесімді дамуы тәрбие жұмысының мақсаты болып табылады. Ол келесі бағыттардан тұрады: тұлғаның позитивті қасиеттерін тәрбиелеу; өмірлік ұстанымдарын қалыптастыру; өзін-өзі тәрбиелеуге, өз бетінше білім алуға және өзін-өзі бақылауға қабілеті; өз қадірін сезінуін тәрбиелеу; Қазақстан Республикасының дамуына және гүлденуіне мақтаныш сезімін ояту; рухани және өнегелі қасиеттерін байыту; физикалық жетілдіруін талап ету; мінез-құлық мәдениетін қалыптастыру; экологиялық мәдениетін дамыту.
Техникалық механика кафедрасында 8 кураторлық топ бекітілген. Топ кураторлары: И.Қ.Мамырбаева, А.М.Секербек, З.С. Жақсылықова, Г.К. Кубентаева.
Саяси-қоғамдық, патриоттық және құқықтық тәрбиелеу аясында Қазақстан Республикасының мемлекеттік мерекелеріне арналғанк ураторлық сағаттар өткізіледі.
Тәрбие жұмыстарының жоспары бойынша әрбір топ кураторы өз тобымен жұмыс жасайды. Студенттермен жүргізілетін тәрбие жұмысы келесі бағыттармен жүзеге асады: мәдени, саяси-қоғамдық, құқықтық, патриоттық, рухани-адамгершілік, физикалық және еңбек тәрбиесі, салауатты өмір салтын насихаттау. Оқу процесі кезінде тұлғаның өзіндік білім алуына талапты қалыптастыруы, тұлғаның кәсіптік қалыптасуы және өзін-өзі танытуы бойынша кураторлар өз студенттерімен жұмыс барысында тиімді әдістерді қолданады.
Студенттер ғылыми жұмыстармен айналысып, жыл сайын "Сейфуллин оқуларында" баяндамаларын қорғайды.
Студенттер жыл сайынғы "Алғашқы студенттік күз", көктем мерекесі "Наурыз", "Студенттік көктем" сияқты әдеби өнерпаздар байқауына белсенді қатысады. Сонымен қатар пән бойынша олимпиадаларда жүлделі орындарға ие болады.
Кураторлар топтарымен қоса университет және қала деңгейіндегі спорттық - көпшілік, дене шынықтыру - сауықтыру шараларына белсенді қатысады: ТМО-18-11 тобының студенті Қойшыбай Ұлас Грэмплингтен 2 орын, Аязов Амаль Нұр-Сұлтан қаласының құрама командасында футболдан жарыстарға қатысады, ТМО-19-08 тобының студенті Тұрсынбай Аршын - жеңіл атлетикадан 1 орын "Орленок".
Көптеген студенттер университеттің КТК командасының мүшелері болып табылады.
Кафедра оқытушылары: И.К. Мамырбава, С.П. Мартыч, З.С. Жақсылықова университеттің үздік кураторлары.
Студенттер мен кафедра оқытушылары факультет пен университетте ұйымдастырылатын іс-шараларға белсенді қатысады (мемлекеттік мейрамдарда, спорттық жарыстарда, тәртіп бұзуды, нашақорлықты және діни экстремизмнің алдын алу шараларында).
ТЕХНИКАЛЫҚ МЕХАНИКА КАФЕДРАСЫНДАҒЫ ПƏНДІК ОЛИМПИАДАЛАР ЖƏНЕ КОНКУРСТАР ЖАЙЛЫ АҚПАРАТ
Пәндердің атаулары |
Студент аты- жөні |
Жүлделі орын |
Байқаудың атауы, ұйымдастырушылар |
2021– 2022 оқу жылы |
|||
Құрастыру негіздері және машина бөлшектері |
Жампеиіс С.Д. |
1 |
"Машина бөлшектері" пәні бойынша Бүкілресейлік олимпиада |
2022– 2023 оқу жылы |
|||
Қолданбалы механика |
Сырымов Ғ.Т. |
3 |
Материалдарға төзімділік бойынша халықаралық онлайн олимпиада |
Сызбаларды орындауды автоматтандыру |
Шмер Р.А. |
2 |
"Инженерлік және компьютерлік графика" пәні бойынша Бүкілресейлік олимпиада |
Қолданбалы механика |
Велиуллаева З.Р. |
2 |
"Техникалық механика" пәні бойынша Бүкілресейлік олимпиада |
Название дисциплины |
Ф.И.О. студента |
Занятое место |
Место проведения |
2013 – 2014 учебный год |
|||
Начертательная геометрия
|
Жарылкасым К. Орынбасар Е.
|
3
|
Республиканская студенческая олимпиада МОН РК, КазНТУ 20.04.2014 |
2014– 2015 учебный год |
|||
Начертательная геометрия
|
Ким С. Кайдар С.
|
2
|
Республиканская студенческая олимпиада МОН РК, КазНТУ 15.04.2015 |
2015– 2016 учебный год |
|||
Детали машин и основы конструирования
|
Абылгазин Е. |
3 |
Республиканский конкурс и олимпиада «Лучшая курсовая работа» 28.03.2016 |
Начертательная геометрия
|
Кайыржанова А. Саржанова А.
|
2 |
Республиканская студенческая олимпиада МОН РК, КазНТИУ 09.04.2016 |
2018– 2019 учебный год |
|||
Детали машин и основы конструирования |
ЕржанұлыМақсат |
1 |
Республиканская студенческая олимпиада ГУ им. Шакарима, г. Семей 06-08.04.2019 |
Работы студентов участвовавшие в международном конкурсе по 3D моделированию
Название дисциплины |
Ф.И.О. студента |
Название конкурса, организация |
2018– 2019 учебный год |
||
Детали машин и основы конструирования |
Абдиханов С. |
Будущие Асы цифрового машиностроения по 3D моделированию, Фирма «АСКОН» |
Детали машин и основы конструирования
|
Утепбаева Ш |
Будущие Асы цифрового машиностроения по 3D моделированию, Фирма «АСКОН» |
2019– 2020 учебный год |
||
Детали машин и основы конструирования
|
Абдиханов С. |
Будущие Асы цифрового машиностроения по 3D моделированию, Фирма «АСКОН» |
Детали машин и основы конструирования
|
Бекалиев А |
Будущие Асы цифрового машиностроения по 3D моделированию, Фирма «АСКОН» |
Пәндердің атаулары |
Студент аты-жөні |
Жүлделі орын |
Өткізілген орын |
2013 – 2014 оқу жылы |
|||
Сызбагеометриясы
|
Жарылқасым К. Орынбасар Е.
|
3
|
Республикалық студенттер олимпиадасы ҚР БжҒМ, ҚазҰТУ 20.04.2014 |
2014– 2015 оқу жылы |
|||
Сызбагеометриясы
|
Ким С. Кайдар С.
|
2
|
Республикалық студенттер олимпиадасы ҚР БжҒМ, ҚазҰТУ 15.04.2015 |
2015– 2016 оқу жылы |
|||
Машина бөлшектері
|
Абылғазин Е. |
3 |
Республикалық конкурс және олимпиада «Лучшая курсовая работа» 28.03.2016 |
Сызбагеометриясы
|
Қайыржанова А. Саржанова А.
|
2 |
Республикалықстуденттер олимпиадасыҚР БжҒМ, ҚазҰТУ 09.04.2016 |
2018– 2019 оқу жылы |
|||
Машина бөлшектері
|
ЕржанулыМаксат |
1 |
Республикалық студенттер олимпиадасыШакарим атындағы МУ, Семей қ. 06-08.04.2019 |
3D модельдеу бойынша халықаралық байқауына қатысқан студенттердің жұмыстары
Пәндердің атаулары |
Студент аты-жөні |
Байқаудыңатауы, ұйымдастырушылар |
2018– 2019оқу жылы |
||
Машина бөлшектері |
Абдиханов С. |
3D модельдеубойыншацифрлық машина жасаудыңболашақАсалары, "АСКОН" фирмасы |
Машина бөлшектері |
Утепбаева Ш |
3D модельдеубойыншацифрлық машина жасаудыңболашақАсалары, "АСКОН" фирмасы |
2019– 2020 оқу жылы |
||
Машина бөлшектері |
Абдиханов С. |
3D модельдеубойыншацифрлық машина жасаудыңболашақАсалары, "АСКОН" фирмасы |
Машина бөлшектері |
Бекалиев А |
3D модельдеубойыншацифрлық машина жасаудыңболашақАсалары, "АСКОН" фирмасы |
010000, Қазақстан Республикасы, Нұр-Сұлтан қ.,
Ә.Молдағұлова көшесі, 27Д, №4 корпус, 4304 бөлме
тел.: +7 (7172) 397-409, E-mail: techmechanics@kazatu.kz