Басты бет / Факультеттер және кафедралар / Топырақтану және агрохимия кафедрасы
Топырақтану және агрохимия кафедрасы

Топырақтану және агрохимия кафедрасы

 

«Топырақтану және агрохимия» кафедрасы 1958 жылы Целиноград ауылшаруашылық институтында құрылған алғашқы кафедралардың бірі болып табылады. Дербес құрылымдық бөлімше ретінде «Топырақтану және агрохимия» кафедрасы 2008 жылы ұйымдастырылған.

Кафедра «Топырақтану және агрохимия» мамандығы бойынша білім берудің үш деңгейінде білім беру бағдарламаларын іске асыруды жүзеге асырады.  

«Топырақтану және агрохимия» кафедрасы жоғары ғылыми-педагогикалық кадрлық потенциалға ие. Кафедрада 2 профессор, 3 қауымдастырылған профессор, 1 доцент, 7 PhD доктор, 1 аға оқытушы (ғылым кандидаттары мен магистрлер), 4 оқытушы қызмет атқарады. Кафедраның ғылыми дәрежелігі 73,0% құрайды. Кафедра ғалымдары бірнеше рет ҚР АМ, ҚР БжҒМ естелік марапаттарымен, төс белгілермен және мақтау қағаздарымен марапатталған: Р.Х. Рамазанова, В.Г. Черненок, А.П. Науанова, К.М. Мухаметкаримов.

Үш деңгей бойынша оқыту 40-тан астам пәндер бойынша жүргізіледі (топырақтану, топырақ географиясы, Қазақстан топырақтары, топырақ қорғау, топырақ биологиясы, топырақ картографиясы, топырақтану геология негіздерімен, жалпы геология, ландшафттану, агрохимия, тыңайтқыштар агрохимиясы, тыңайтқыш қолдану жүйесі, агрохимиялық зерттеу негіздері, микробиология, топырақ микробиологиясы, көкөніс дақылдарын тыңайту, топырақ генезисі мен классификациясы, топырақ биоремедиациясы и биоиндикациясы, топырақ физикасы мен химиясы, топырақ-өсімдік диагностикасы, өсімдіктің минералды қоректендіруін оңтайландыру жүйесі, ауыспалы егіс дақылдарын тыңайту жүйесі, және т.б.). 2015 ж. магистратура мен докторантураның білім бағдарламалары бойынша үш тілді оқыту басталды.

Кафедраның оқу аудиториялары құрал-жабдықтармен және аспаптармен жабдықталған: фотоколориметрлер, муфельді пеш, термостаттар, кептіргіш шкафтар, ЦЛМН-Р10-01 зертханалық центрифуга (Элекон), «Эколаб» спектрофотометр, рН-метр, жалынды фотометр, мобильді топырақ зертханасы, автоклавтар, ламинар-бокс, МОТИК биологиялық, БИОЛАМ оқу микроскоптары, Биолам 5 компьютерлік қосымшамен стерео микроскоп, бактерицидтік лампалар, ультракүлгін бокс және т.б.

Кафедрада мамандандырылған агрохимиялық ғылыми-зерттеу зертханасы бар, онда магистранттар мен докторанттар диссертация тақырыбына сәйкес өзінің зерттеулерін жүргізеді.

Кафедрада өңірдегі жалғыз - Солтүстік Қазақстанның Топырақ мұражайы жұмыс істейді. Экспозицияның негізі физикалық, физика-химиялық және агрохимиялық қасиеттері егжей-тегжейлі сипатталған топырақ монолиттері болып табылады (Топырақ мұражайы).

 

Студенттердің практикалық сабақтарын ұйымдастыру А.И. Бараев атындағы «Астық шаруашылығы ғылыми-өндірістік орталығы» ЖШС, «Ауыл шаруашылығы тәжірибе станциясы» ЖШС, А.Н. Бөкейхан атындағы «КазНИИЛХИА» ЖШС, КазНИЛХАА Алтай филиалында жүзеге асады.

Кафедрада табиғи-климаттық белдеулер, топырақтың көлденең және тік белдеулері

- Солтүстік Қазақстан

- Шығыс Қазақстан

- Орталық Қазақстан аймақтары бойынша учаскелік зоналық тәжірибе жүргізеді.

6B08103 – «Топырақтану және агрохимия» білім беру бағдарламасының 3 курс білім алушылары 2023 жылдың 5-13 маусым аралығында “топырақтану және агрохимия” және 13-16 маусым аралығында “егін шаруашылығы” пәндері бойынша оқу (аймақтық) практикасынан өтті. "А.И. Бараев атындағы АШҒӨО" ЖШС; «Ә.Н. Бөкейхан атындағы ҚазОШАҒЗИ» ЖШС Алтай филиалы; "Солтүстік-Қазақстан ауыл шаруашылық тәжірибелік станциясы" ЖШС – Щучинск қаласы, Бурабай ауданы, Ақмола облысы; Шығыс Қазақстан облысына (Риддер қ.) барып, аймақтық тәжірибелер жүргізді.

2024 жылдың 29 сәуірі мен 5 мамыры аралығында 6В08103 – «Топырақтану және агрохимия» білім беру бағдарламасы бойынша 3 курс білім алушылары (01-077-21-04 және 01-077-21-05 топтары) PhD, аға оқытушы Звягин Григорий Александрович және оқытушы Жеделбаева Айгуль Сериковнаның жетекшілігімен, сондай-ақ 2 курс докторанты Толеуов Адилбек Утешовичпен бірге оқу практикасынан (аймақтық) өтуге Шымкент қаласы, Қазақстан Республикасы Ауыл шаруашылығы министрлігі Жер ресурстарын басқару комитетінің «Жерлерге зерттеп-қарау жұмыстарын жүргізу мемлекеттік институты» шаруашылық жүргізу құқығындағы республикалық мемлекеттік кәсіпорнының Түркістан облысы бойынша филиалына іс-сапарға барып келді.

Іс-сапардың бірінші күні зерттеу жұмыстары Қаратау ауданы, Алматы трассасы мен Ипподром (конный клуб) маңында жүргізілді. Топырақтың тік кескіні аналық тау жынысына дейін 120 см тереңдікте қазылды. Топырақ қабаттарының сипаттамасы – түсі, ылғалдылығы, құрылымы, жайласуы, гранулометриялық құрамы, жаңа жарандылар, кірме заттар, бір қабаттың келесі қабатқа өту сипаты анықталды. Генетикалық қабаттарының шекаралары анықталып, қабаттардың түсінің ауысуы белгіленді. Жұғын түсі алынды. Тұз қышқылынан (10% ерітінді) топырақ жоғары бетінен бастап қайнады. Төменгі қабаттардан бастап, жоғары топырақ қабатына дейін топырақ үлгілері алынып, үлгіге арналған қапшықтарға салынды. Этикеткаға арналған қағаздар толтырылды.

Жер бедері жазықты, жануарлар дүниесі мен өсімдік жамылғысы зерттелінді. Студенттер жергілікті өсімдіктер жамылғысынан гербарий жинады.

Іс-сапардың екінші күні 6В08103 – «Топырақтану және агрохимия» білім беру бағдарламасының 3 курс білім алушылары Асанбай Асқаров атындағы дендросаябақ ішін аралады. Бұл ағаш-бұта өсімдіктерін өңірімізде интродукциялауды жоспарлы түрде жүргізген алғашқы ғылыми мекеме болып есептеледі. Дендросаябақтың аумағы Қазақстан және Орта Азия зонасы, Еуропа, Қырым, Кавказ, Қиыр шығыс, Сібір, Шығыс Азия және Солтүстік Америка сияқты флористикалық аймаққа бөлінген.

Іс-сапардың үшінші күні Түркістан облысы, Төле би ауданы, Алатау ауылдық округі (Леңгір ауылы) маңында тау етегі топырақтары мен таулы аймақ топырақтарын зерттеу мақсатында бірнеше топырақ кескіндері қазылып, зерттелді. 

Жалпы, төрт күнге созылған студенттердің дала жағдайында жүргізген тәжірибелік практикасы теориялық білімді бекіту үшін өте маңызды болды.     Мамырдың 6-нан 8-не дейін Шортанды ауданы, Научный кенті, «А.Бараев атындағы астық шаруашылығы ғылыми өндірістік орталығы» ЖШС-де 6В08103 – «Топырақтану және агрохимия» білім беру бағдарламасының 3 курс білім алушылары (қазақ және орыс топтары) «Егіншілік» пәнінен практика өтті. Білім алушылар практика соңында жазбаша есеп тапсырды.
 

Готфрид Вильгельм Лейбниц атындағы Ганновер университетінде 2022-2023 жылдары шетелдік ғалымдармен бірлесіп топырақтанудан 1 жазғы мектеп ұйымдастырылды. П.А. Столыпин атындағы Омбы мемлекеттік аграрлық университеті. Қазақстаннан 3 оқытушы, Ресейден 1 ауыл шаруашылығы ғылымдарының кандидаты, Германиядан 2 профессор. Студенттер – 34 адам (Қазақстан және Германия)

Кафедраның ПОҚ-ы ғылыми зерттеулері нақты егіншілік жүйесіне қатысты топырақ құнарлылығын мақсатты түрде басқару әдістерін; дәстүрлі емес дәнді дақылдардың өнімділігін арттырудың ғылыми негіздерін; Солтүстік Қазақстанның құрғақ дала аймағы жағдайында ауыл аймағы территорияларындағы құлдыраған жерлерді биологиялық рекультивациялау технологиясын әзірлеу, топырақ-өсімдік жүйесінде азот тыңайтқыштары трансформациясын; Солтүстік Қазақстанның топырақтарындағы актиномицетттер мен оларды ластанған топырақтарды биоремедиациялауға және өсімдік қорғауда пайдалану мүмкіндігі; картоп пен күнбағысқа биоминералды және биоорганикалық тыңайтқыштарды қолдануды зерттеумен байланысты.Кафедра ғалымдарымен соңғы бес жылда республикалық және халықаралық басылымдарда 100-ден астам ғылыми мақалалар, ұсыныстар, тезистер жарияланды, инновацияллық патенттер мен авторлық куәліктер алынған.

Осы мамандық бойынша білім алушылар алыс шетелдер мен ТМД елдерінің ЖОО-да білім алды және тәжірибеден өтті: Вайнштефан университеті (Алмания), Омбы мемлекеттік аграрлық университеті, Башқұр мемлекеттік аграрлық университеті, Новосібір мемлекеттік аграрлық университеті, Шығыс Финляндияның университеті, Краков аграрлық университеті, Белорусия МАША.

Кәсіптік іс-сана базалары келесі ұйымдар болып табылады: "ЖерҒӨО" РМК; "Ө.Ө. Оспанов атындағы Қазақ топырақтану және агрохимия ҒЗИ"; "Қазақ егіншілік және өсімдік шаруашылығы ҒЗИ"; ҚР АШМ "Агрохимқызметінің РҒӘО"; "Қарағанды селекция және өсімдік шаруашылығы ҒЗИ"; "Павлодар ауылшаруашылық ҒЗИ"; "Күріш шаруашылығы ҚазҒЗИ"; "Қазақ орман шаруашылығы және агроорманмелиорация ҒЗИ"; " А.И.Бараев атындағы АШҒӨО"; "Солтүстік Қазақстан мал шаруашылығы және өсімдік шаруашылығы ҒЗИ"; "Су шаруашылығы ҚазҒЗИ"; "Оңтүстік-Батыс мал шаруашылығы және өсімдік шаруашылығы ҒЗИ". Жекелеген шаруашылықтармен университет іс-санадан өту туралы жеке келісім-шарт жасасады: "Майлы дақылдар" ЖШС, Агрофирма "Астық-СТЭМ", «Байсерке-Агро» ЖШС.

Біздің түлектер ҚР АШМ мен оның бөлімшелерінде, ҚР агрохимқ (қызметінде, ғылыми-зерттеу институттарында, "ЖерҒӨО" РМК филиалдарында, экологиялық зертханаларда, шаруашылықтарда және т.б. жұмыс істейді.

 

 



Кафедра тарихы

1958 жылы Целиноград ауылшаруашылығы институтында құрылған алғашқы кафедралардың бірі «Топырақтану және агрохимия» кафедрасы. Кафедраны 1971 жылға дейін а.-ш. ғылымдарының кандидаты Половицкий И.Я. басқарды. Кафедраның алғашқы қызметкерлері Т.С. Штейнберг, Г.Д.  Чернышенко, Г.Д. Тарасюк болды.

Агрохимия кафедрасының бірінші құрамы

1964 ж. кафедра екі жеке құрылымдық бөлімшелерге бөлінді: «Топырақтану» кафедрасы және «Агрохимия» кафедрасы; кафедраның меңгерушісі болып Воронеж ауылшаруашылығы институтынан келген а.-ш. ғылымдарының кандидаты М.В.Афанасьев тағайындалды. Осы ЖОО-нан доцент В.Н.Стебакова, ассистенттер Р.М.Савинова, В.М.Кан, А.Ф.Никулина шақырылды. Барлық жылдары кафедра оқу қызметімен қатар белсенді түрде ғылыми зерттеулер жүргізді.

Первые учебные корпуса

Афанасьев М.В.

Первые учебные корпуса

Канивец Н.С.

Первые учебные корпуса

Жандаев М.С.

1958-1970 жылдар аралығында «Топырақтану» кафедрасында И.Я. Половицкидің жетекшілігімен іргелі және қолданбалы топырақтану мәселелері бойынша алғашқы зерттеулер ұйымдастырылған: әр түрлі кебір топырақтардың генезисі және мелиорациясы. Сол уақытта кебірлі стационар ұйымдастырылды, оның базасында тек қана зерттеулер емес, бүкілодақтық семинарлар, республикалық кеңестер және т. б. жүргізілген. 

1971-1976 жылдары «Топырақтану» кафедрасын а.-ш. ғылымдарының кандидаты, доцент Л.В. Носкова меңгерді, оның зерттеу саласы кебірлер мен қара-қоңыр топырақтардың су-физикалық қасиеттерін зерттеу мәселелерін қамтыды. 

1970 жылдан бастап 1977 жылға дейін кафедраны Украина, Молдавияда жұмыс істеген а.-ш. ғылымдарының докторы, профессор И.И.Канивец меңгерді. Бұл кезеңде кафедрада  В.Н.Стебакова және аспирант Г.И.Уваров бастаған кебірлерді мелиорациялаудың химиялық әдістері (1969-1974 жж.), әртүрлі тыңайтқыштардың тиімділігі мен ауыл шаруашылығында лазерді пайдалану (Д.Г.Куприянова, 1971-1977 жж.), топырақтың қоректену режиміне топырақ өңдеу әдістерінің әсері (В.Н.Фомина, 1972-1975 жж.) бойынша зерттеулер жалғасты.

Осы уақытта доцент В.Г. Черненок дәнді дақылдарды тыңайту жүйесін әзірлеу (1970-1972 жж.) бойынша 40 га алаңға алғашқы рет агрохимиялық стационар құрды, бұл стационар тыңайтқыштармен жүргізілген тәжірибелердің Бүкілодақтық Жағрафиялық жүйесіне қосылды және ғылым мен техника бойынша СССР Мемлекеттік комитетінде бекітілген тапсырмалар бойынша ғылыми жұмыстар жүргізуде база болды. Осы кезеңнің зерттеу нәтижелері «Солтүстік Қазақстан топырақтарының құнарлылығы мен тыңайтқыштардың тиімділігі» атты монографияда жарық көрді (1977 ж.).

1977 жылы екі кафедра: «Агрохимия» және «Топырақтану» қайта біріктірілді. Меңгеруші болып М.С.Жандаев сайланды, ол бұл қызметте 1985 жылға дейін еңбек етті. Бұл кезеңде оның жетекшілігімен Қарағанды, содан кейін және Екібастұз көмір бассейндерінде топырақ құрылымы бұзылған жерлерді (шахталық опырылулар) қайта қалпына келтіру тәсілдерін әзірлеу бағытында зерттеу жұмыстары жалғастырылып, одан әрі дамыды.

Первые учебные корпуса

Черненок В.Г.

Первые учебные корпуса

Байдюсен У.Ж.

Первые учебные корпуса

Науанова А.П.

1985 жылдан бастап 1998 жылдарға дейін «Топырақтану және агрохимия» кафедрасын доцент В.Г.Черненок басқарды. Оның белсенді қызметінің арқасында осы кезеңде кафедра агрономиялық факультет корпусына ауыстырылды, топырақ-агрохимиялық зертханаға бейімделмеген бөлмелерді қайта жабдықтау және оларды қажетті жабдықтармен, материалдармен және зертханалық құралдармен жабдықтау бойынша үлкен жұмыс атқарылды. 1986 ж. корпустың жертөлесінде ғылыми агрохимиялық зертхана ұйымдастырылып, бұл зертхана қазіргі уақытқа дейін жұмыс атқаруда.

1987-1988 жылдары университетте Солтүстік Қазақстандағы бірінші және әзірге жалғыз топырақ мұражайы ашылды. Оның ашылуына доцент М.С.Жандаев, ғылыми кызметкер Н.Г.Кондратюк, доцент С.В.Азаров, ассистент А.Ф.Никулина, «Жерге орналастыру» факультетінің архитекторлары өз еңбектерін сіңірді.

Осы кезеңде В.Г. Черненокпен агрохимия саласында кең ауқымды стационарлы зерттеулер жүргізілді, 1989 ж. оқу-тәжірибе шаруашылығында жаңа стационар құрылды. 

Кафедраның ғылыми зерттеулер материалдары бойынша барлығы 500-ден астам жұмыстар жарияланған, 15 кандидаттық (В. Кан, В.Г. Черненок, В.И. Рылушкин, В.М. Володин, М.С. Жандаев, В.П. Стрельченко, Л.И. Нагулевич, В.А. Фомин, Г.И. Уваров, С.В. Азаров, Д.Т.  Куприянова, В.Н. Фомина) және 7 докторлық (И.Я. Половицкий, Е.П. Воронова, В.М. Володин, В.П. Стрельченко, В.Г. Черненок, Г.И. Уваров, Т.И. Володина) диссертация қорғалған.

1997 жылы «Топырақтану, агрохимия және егіншілік» кафедрасы құрылды, оны 2001 жылға дейін а.-ш. ғылымдарының кандидаты, доцент Н.В. Шрамко басқарды. 

2001 жылы жаңадан «Агроэкология» мамандығының ашылуына сәйкес «Агрохимия және агроэкология» кафедрасы құрылып, оған жетекшілік ету профессор В.Г. Черненокқа жүктелген. Топырақтану «Егіншілік» кафедрасы құрамында қалды. 

2002 ж. бастап 2007 ж. дейін кафедраны а.-ш. ғылымдарының кандидаты, доцент Ұ.Ж. Байдүйсен басқарды және осы кезеңде кафедра қызметкерлері Р.Ш.Кузданова, Е.Т.Нурманов, Ж.К.Серекпаева, А.Б.Кудашев, Н.Б.Мустафаева профессор В.Г.Черненок жетекшілігімен ауылшаруашылық дақылдарының қоректенуін оңтайландыру тәсілдерін әзірлеу бойынша зерттеу жұмыстарын жалғастырды. Сонымен қатар, кафедрада микробиологиялық зерттеу жұмыстары дамыды.

2008 жылы «Топырақтану және агрохимия» кафедрасы қайта құрылды және кафедра меңгерушісі қызметіне биология ғылымдарының докторы, профессор А.П. Науанова тағайындалды.

Первые учебные корпуса

Сулейменов С.З.

Первые учебные корпуса

Рамазанова Р.Х.

Алманова Ж.С.

2012 ж. қыркүйектен бастап кафедраны а.-ш. ғылымдарының кандидаты С.З. Сулейменов басқарды, С.Сейфуллин атындағы ҚазАТУ түлегі (2004).

2013 ж. қыркүйекте кафедра меңгерушісі кызметіне а.-ш. ғылымдарының кандидаты, доцент Р.Х. Рамазанова тағайындалды.

2024 жылдың қыркүйек айынан бастап кафедра меңгерушісі болып А. А. Қашқаров тағайындалды.

 

2014 жылы ҚР БҒМ орталық Балон үдерісімен академиялық ұтқырлық жүргізген Ұлттық рейтинг қорытындысы бойынша жоғары оқу орындарының ішінде С. Сейфуллин атындағы ҚазАТУ университетінің 080800 – «Топырақтану және агрохимия» мамандығы бакалавриат, магистратура және докторантура бойынша 3 - орынды иемденді. 2015 жылы Тәуелсіз аккредиттеу және рейтинг агентігінің нәтижесі бойынша жоғары оқу орындарының ішінде С. Сейфуллин атындағы ҚазАТУ университетінің 080800 – «Топырақтану және агрохимия» мамандығы бакалавриат, магистратура және докторантура бойынша 1- орынды, ал 2016 жылы – 2 - орынды иемденді.

Кафедра оқытушылары әр жылдары ЖОО-ның «Үздік оқытушы» мемлекеттік грантының иегерлері болды (А. П. Науанова, 2006, 2014, Р. Х. Рамазанова, 2009, К. М. Мухаметкаримов, 2010).

Кафедра оқытушылары ҚР Білім және ғылым министрлігі мен ҚР Ауыл шаруашылығы министрлігіне қосқан үлестері үшін Мемлекеттік марапаттармен, құрмет белгілерімен және алғыс хаттармен  марапаталып отырды.

Кафедрада ПОҚ - ың кәсіби біліктілігін арттыруға ерекше көңіл бөлінген. Біліктілікті арттыру қысқа және ұзақ мерзімдік курстарда республикалық және халықаралық деңгейде ғылыми орталықтарда өткізіледі:  ҚР БҒМ микробиология және вирусология институты, ҚР АШМ ММ "Агрохимқызмет", Путра Малайзия Университеті, Чех Даму орталығы, Кастамону Университеті, Ардахан Университеті (Түркия), Көкөніс шаруашылығы және танаптану институті (Сербия), Мәскеу орман академиясы (Ресей), Гуанджоу Университеті, Солтүстік – Батыс университеті (Қытай) және т. б.

Кафедра оқытушылары республикалық және халықаралық деңгейдегі конференциялар мен симпозиумдарға қатысып отырады: Азияның халықаралық агрохимиялық форумы; «Роль целины и перспективы развития земледелия и растениеводства Казахстана» тың және тыңайған жерлерді игерудің 60 жылдығына арналған халықаралық ғылыми-тәжірибелік конференциясы; 9 th  International Soil Science Congress on «The Soul of Soil and Civilization» - 14-16 қазан 2014 ж. - Turkey / Antalya, Side;  International Conference on Emereging Trends In Academic Research. (Онлайн-конференциясы) - 25-26 қараша 2014 ж.  Индонезия, Бали; «Проблемы микологии и фитопатологии в ХХІ веке» халықаралық ғылыми конференциясы – Санкт-Петербург; Қоршаған ортаны қорғау бойынша Түрік ұлттық конгресі - Афьонкарахисар және т. б.

Кафедраға дәріс оқуға шет ел оқытушылары шақырылды: профессор Кристофер Те Бун Сунг (Путра Университеті, Малайзия) РҒА академигі В.И.Кирюшин (АШМ К.Тимирязев атындағы Ресей мемлекеттік аграрлық университет), PhD доктор Темел Сарыилдыз (Кастамону Университеті, Түркия), Б.М. Когут, а.ш.ғ. докторы, профессор, В. Докучаев атындағы топырақ институты.

Ғылыми-зерттеу жұмыстар

Кафедраның алғашқы ғылыми жұмысы 1960 жылы іргелі және қолданбалы топырақтану мәселелері  - кебірлердің генезисі мен мелиорациясын дамыту бойынша ұйымдастырылды.

1964 жылы кафедраның сол кездегі  доценті В.Г. Черненок өсімдік қорегіне байланысты Солтүстік Қазақстанның құрғақ дала аймағындағы күңгірт қара-қоңыр топырақтардың фосфор және азот құбылымдарын зерттеу бойынша жұмыстар жүргізуді бастады. Осы кезеңде дәнді дақылдарды тыңайту жүйесін өңдеу бойынша алғашқы агрохимиялық стационардың негізі қаланып, Бүкілодақтық географиялық тыңайтқыштармен тәжірибелер желісіне қосылды.

Ары қарай В.Г. Черненок зерттеулері жалғасын тауып, Солтүстік Қазақстанның құрғақ дала аймағында тыңайтқыш қолданудың жаңа теориялары мен тәжірибесі алынды, топырақтағы азот пен фосфор мөлшерінің оңтайлы көрсеткіштері анықталынып, дақылдардың қоректену жағдайларын диагностикалауға, олардың тыңайтқыштарға деген қажеттілігін анықтайтын түбегейлі жаңа тәсілдер ұсынылды.

Қарағанды ​​және Екібастұз көмір бассейндерінде бұзылған жерлерді (шахталар үйіндісі) қалпына келтіру әдістерін жетілдіру бойынша зерттеулерді доцент М.С. Жандаев жүргізді.

2000 жылдан бері кафедраның негізгі зерттеулері - құрғақ дала аймағындағы күңгірт қара-қоныр топырақтарында ауыл-шаруашылық дақылдарының тыңайтқыштарға ықыластылығын болжау және оларды азотты-фосфорлы тыңайтқыштармен қореқтендіруін сараптау әдістерін өндеу сұрақтары (В.Г. Черненок), сонымен қатар дәнді дақылдардың саңырауқұлақтық ауру қоздырғыштарының экологиясы мен биологиясы тақырыптарында жүргізіледі. Кафедра профессорлары З.П. Карамшук және А.П. Науанова топырақтың құнарлылығын арттыратын және өсімдіктің ауруларға қарсы тұру иммунитетін  күшейтетін өсімдік экстракттары және микробтық консорциумдар негізінде дайындалған биопрепараттарды жасау әдістерін өңдеді. Сонымен қатар дәнді дақылдылардың ауру қоздырушыларының және целлюлоза ыдыратушы микроағзаларының, миколитикалық және азотты сіңіруші бактерияларының коллекциясын жинақтады.

2015-2017 жылдардан бастап кафедра ПОҚ нүктелік егіншілік жүйесінде, өнеркәсіпті әртараптандыру жағдайында оңтайлы қоректенуді қамтамасыз ететін және майлы дақылдардың өнімділігінің әлеуетін жүзеге асыруда қолданбалы топырақ құнарлылығын басқаруға бағытталған әдістерді өңдеу бойынша зерттеулер жүргізді (профессор В.Г. Черненок); Топырақ – тыңайтқыш жүйесінде тыңайтқыштардағы азоттың ауысуын зерттеу және тритикаленің өнімділігін минералдық қоректенуін оңтайландыру жолымен  арттыру тәсілдерін жетілдіру (профессор А.К. Қүрішбаев, доцент Р.Х. Рамазанова); Солтүстік Қазақстан топырақтарындағы актиномицеттердің түрлерін топырақ биоремедиация және өсімдік қорғау мақсатында зерттеу (профессор А.П. Науанова); бұзылған жерлерді биологиялық рекультивациялау технологияларын өңдеу және күнбағыс пен картоп өсіру кезінде дәстүрлі емес, биоминералдық және биоорганикалық тыңайтқыштардың тиімділігін зерттеу (аға оқытушылар С.М. Кульжанова, Е.Т. Нурманов).

2016 жылы кафедрада Халықаралық қайта құру және Даму банктің қолдауымен «Отандық биопрепараттар көмегімен құс саңғырығынан органикалық биотыңайтқыш жасау технологиясын өңдеу және оларды өсімдік шаруашылығына енгізу» жобасы жүзеге асырыла бастады (жетекшісі профессор А.П. Науанова).

2018 жылдан бастап  «Ғылымды дамыту» 217 бюджеттік бағдарламасы аясында  профессор В.Г. Черненок «Қазақстанның құрғақ дала аймағы үшін келешегі бар жасымық сұрыптарының әлеуетті өнімділігін жүзеге асыру әдістерін өңдеу, оларға оңтайлы топырақтың агрохимиялық қасиеттер көрсеткіштерін және астық өнеркәсібі әртараптандыру жағдайында бәсекеге қабілетті жетістіктерін қамтамасыз ететін әдістерді анықтау» тақырыбында зерттеу жүргізуде.   

Соңғы үш жылда кафедра ғалымдарымен 100-ден астам ғылыми еңбектер жарық көрді, оның ішінде 6 ұсыныс, 5 монография, 9 оқу құралы, 84 ғылыми мақалалар, 2 инновациялық патент және 5 авторлық куәлік алынған.

Қазіргі таңда кафедра құрамында 2 доктор, 5 ғылым кандидаты, 5 PhD доктор, 3 аға оқытушы және 2 оқытушы, ғылым магистрлары жұмыс жасайды.

Халықаралық ынтымақтастық

Кафедра шетелдік университеттер және ғылыми орталықтармен тығыз академиялық байланыста. Топырақтану және агрохимия кафедрасы жақын және алыс шетелдердің жетекші жоғары оқу орындарымен ынтымақтастық келісім-шарт орнатты. Олардың ішінде: Беларусь ауылшаруашылық академиясы, Альберта университеті (Канада, Эдмонтон қ.), Ұлттық зерттеу Томск мемлекеттік университеті, М.В. Ломоносов атындағы Мәскеу мемлекеттік университеті, Патрис Лумумба атындағы Ресей халықтар достығы университеті, Ташкент мемлекеттік аграрлық университеті (Өзбекстан, Ташкент қ.).

Кафедраның докторанттарды даярлау жөніндегі халықаралық ынтымақтастығы, ғылыми жобаларға қатысу, ПОҚ тағылымдамадан өту және т.б. бойынша Готфрид Вильгельм Лейбниц атындағы Ганновер университеті (Германия), Вагенинген университеті (Нидерланды), В.В. Докучаев атындағы Топырақтану институты (Ресей), Ондокуз Майис университеті (Түркия), Беларусь мемлекеттік ауыл шаруашылығы академиясы, Дэвистегі Калифорния университеті (АҚШ), AgroParisTech университеті (Франция), П.А. Столыпин атындағы Омбы мемлекеттік аграрлық университеттеріне (Ресей) барады. Кафедраның профессорлық-оқытушылық құрамы шетелдік Готфрид Вильгельм Лейбниц атындағы Ганновер университеті (Германия); В.В. Докучаев атындағы Топырақтану институты; ICET Халықаралық білім беру технологиялары орталығында (Беларусь Республикасы) тағылымдамадан өтті:

2022 жылдың 29 мамырынан 6 маусымына дейін ҚАТЗУ-де PhD докторы Чохура Петр (Польша) "Бақша өсімдіктерін қоректендіру. Жылыжайларда көкөніс өсіру" тақырыбында дәріс оқыды.

Академиялық ұтқырлық бағдарламасы аясында 2022 жылы Нигериядан Diri Kelvin Harrison есімді азамат магистратураға оқуға түсті.

"Болашақ" халықаралық бағдарламасы бойынша 2024 жылдың 10 қаңтардан бастап 2025 жылғы 15 қаңтарға дейін кафедраның аға оқытушысы Саягүл Олжабайқызы Кенжеғұлова шетелде ғылыми тағылымдамадан өту үшін Австралия қаласына жолдама грантын жеңіп алды.

Студенттік өмір

Білім алушыларды ҒЗЖ тарту түрлерінің бірі республикалық пәндік олимпиадаларға қатысу болып табылады, бұл олардың кәсіби білімін дамытады. 5В080800 – «Топырақтану және агрохимия» мамандығының студенттері жыл сайын базалық ЖОО – Қазақ ұлттық аграрлық университетінде жүргізілетін олимпиадаларға қатысып, 2,3 орындар алады. Жеке есепте студент Г.  Жамаубек 3 - орын алды. 2014-2015 жылы жеке есепте М.М. Сырлыбаева 2 - орын алды, Д.Р Қалиасқар - үшінші, Колушбаев Халас құрмет грамотасымен марапатталды, 2015-2016 жылы жеке есепте А. Жеделбаева 2 - орын алды.

Соңғы үш жылдағы кафедраның ҒЗЖ талдауы көрсеткендей, жобаларды жүзеге асыруға қатысатын студенттер саны: 2012 жылы – 13 адам, 2013 - 17, 2014 - 18, 2015 – 25, 2016 – 25 студентті құрады.

Университетте сондай-ақ, жыл сайын «Сейфуллин тағылымы» ғылыми-практикалық конференциясы шеңберінде студенттік ғылыми жұмыстар байқауы өткізіледі, онда студенттердің, олардың ғылыми жетекшілерінің ғылыми-зерттеу жұмыстарын ынталандыру механизмдері жетілдірілген.

СҒЗЖ ұйымдастыру мен нәтижелерін шығаруды жетілдіруде студенттік ғылыми конференция маңызды орын алады. Жас ғалымдар мен студенттерге арналған конференцияларға қатысып, мамандық студенттері публикациялар бойынша жақсы көрсеткіштерге ие: 2013–2014 – 16 адам, 2011–2012 – 22 адам, 2012–2113 – 11 адам. 2013-2015 жылдар аралығында студенттермен 49 мақала жарияланды.

Әртүрлі ғылыми конференциялар, олимпиада нәтижелері бойынша кафедра студенттері жыл сайын дипломдар, құрмет грамоталары мен алғыс хаттар алып отырады.

Жалпы студенттердің конференция, студенттік жұмыстар байқауына қатысу үлесі жыл сайын 10-15% кем емес.

Магистранттар мен докторанттар кафедра жобаларын жүзеге асыруға қатысады: 2013-2014 ж. – 10, 2014-2015 ж. – 14, 2015-2016 - 12. 

Кафедрада ауыл шаруашылығы ғылымдарының докторы, профессор В.Г.Черненоктың жетекшілігімен жұмыс істейтін агрохимиялық ғылыми мектеп бар, ол агрохимия саласында ғылыми зерттеу мен тәжірибе жұмыстарының үлкен тәжірибесіне ие және ғылым кандидаты Е.Т. Нұрманов, магистрлер Р.Ш. Кузданова (кафедраның аға оқытушысы), Г.А. Звягин (2 курс докторанты), А.Б. Кудашев (ЖерҒӨО маманы), А.Ш.  Алгожина (кафедра ассистенті), Б.А. Сакенова (Қаз ҒЗИ кіші ғылыми қызметкері) дайындады.

Профессор, биология ғылымдарының докторы А.П.Науанова 5 ғылым кандидаттары мен 9 магистрін дайындады, оның ішінде кандидаттар Р.С. Айдаркулова, Г.Н. Ишмуханбетова, магистрлер Н. Жетібайқызы, Б. Жұмабек, А.Ж. Назарова кафедрада қызмет атқарады.

5В080800 - "Топырақтану және агрохимия" мамандығы бойынша түлектердің жұмысқа орналасу талдауы көрсеткендей, 2013-2014 жылғы 25 түлектің ішінен жетеуі С.Сейфуллин атындағы ҚАТУ магистратурада білімін жалғастырды, біреуі К.Тимирязев атындағы РМАУ-МАША магистратурада, 9 түлек жұмысқа орналасқан, соның ішінде 5 мамандық бойынша. Университетті 2014-2015 жылы бітірген 51 түлектің ішінен бесеуі С.Сейфуллин атындағы ҚАТУ магистратурада мамандық бойынша ақылы-келісім шарт негізінде білімін жалғастырды, 1 - мемлекеттік грант бойынша 6М080100 – «Агрономия» мамандығына түсті, 2 - ҚазҰАУ 6М080800 – «Топырақтану және агрохимия» мамандығы бойынша магистратураға түсті, 1 түлек кафедраның ғылыми жобасы бойынша штатқа енгізілді және 2016 жылы "Болашақ" бағдарламасы бойынша магистратураға түсті, 22 - жұмысқа орналасты, оның ішінде 12 мамандық бойынша.

2013-2014 жылғы бітіріп шыққан 7 магистрдің ішінен мамандық бойынша 4 адам жұмыс істейді. Магистратураны 2014-2015 жылы аяқтаған 11 адамның ішінен 7 адам жұмысқа орналасты. ЖОО-ны аяқтағаннан кейін жұмыс істейтін магистрлер үлесі 2013-2014 жылы 57% құрады, 2014-2015 жылы - 64%.

Кафедрада академиялық мобильность дамуда. Соңғы 5 жылдың ішінде мамандықтың студенттеріШығыс Финляндияда, Қазақ ұлттық аграрлық универсететіңде, М. Әуезов атындағы Оңтүстік Қазақстан мемлекеттік универсететіңде оқудан өтті.  С. Сейфуллин атындағы ҚАТУ – нде басқа университеттерден студенттер  оқиды: М. Әуезов атындағы Оңтүстік – Қазақстан мемлекеттік универсететі, Жәнгір хан атындағы Батыс Қазақстан агротехникалық универстеті.

1 курс студенті Койшекен Арыстан жеңіл атлетика бойынша 1-  орын және жастар арасындағы қалалық чемпионата күрес бойынша 3 -  орын алды.3 курс студенті Г. Жамаубек «Тоғыз құмалақ» бойынша 3 -  орын алды. 1 курс студенті А. Мержакыпова «Элита» интеллектуальдық клубының “BulletProff” фракциясының «Үздік тобы» ретінде таңдалды. Н. Алдамжарова «Жыр жылағы» атты авторлық өлеңдер кітабынаөлең авторы ретінде енгізілді.

ҚР БҒМ СҒЗЖ бойынша «Топырақтану және агрохимия» мамандығының студенттері А. Жеделбаева 2 орынды және И. Плюснин  3 орынды иемденді.

«Топырақтану және агрохимия» кафедрасы бойынша пәндік олимпиадалар туралы ақпарат

Кафедра атауы

Мамандық

атауы

Студенттің

аты-жөні

Алған

орын

Өткізілген

орын

2022-2023 ОҚУ ЖЫЛЫ

Топырақтанужəне агрохимия

6В08103 – «Топырақтанужəне агрохимия» Бекназарова Рабиға Жалғасбекқызы

2

Алматы қ.

Почвоведение и агрохимия

6В08103 – «Топырақтанужəне агрохимия»

Еримбет Сана Қайырғалиқызы

3

Алматы қ.
2023-2024 оқу жылы
Топырақтанужəне агрохимия 6В08103 – «Топырақтану жəне агрохимия» Қуанай Гүлназ Орынбекқызы 2 Алматы қ.
Топырақтанужəне агрохимия 6В08103 – «Топырақтану жəне агрохимия» Орынова Таншолпан Бауыржанкызы 3 Алматы қ.

 

 

 

Байланыстар

010000,  Қазақстан Республикасы, Астана қ.,

Молдағұлова к-сі 27 , Агрономиялық факультет, корпус №5

тел.: +7 (7172) 31 13 08

Құжаттар
2023-2024 оқу жылдарына элективті пәндер каталогы (бакалавриат)
2023-2024 оқу жылдарына элективті пәндер каталогы (магистратура)
2023-2024 оқу жылдарына элективті пәндер каталогы (докторантура)
«Топырақтану және агрохимия» білім беру бағдарламасы -бакалавриат (2022 ж.)
«Агротопырақтану және өсімдіктің қоректенуі» білім беру бағдарламасы -магистратура (2022 ж.)
«Өсімдіктердің қоректенуі мен тыңайтқыштарды қолданудың ғылыми негіздері» білім беру бағдарламасы - докторантура (2022 ж.)
6В08103 – «Топырақтану және агрохимия» білім беру бағдарламасын аккредиттеу туралы куәлік
8D08103– «Өсімдіктер қоректенуінің және тыңайтқыш қолданудың ғылыми негізі» білім беру бағдарламасын аккредиттеу туралы куәлік
7М08107 – «Агротопырақтану және өсімдіктің қоректенуі» білім беру бағдарламасын аккредиттеу туралы куәлік